Những tổn thất về kinh tế do các sâu bọ hại cây trồng gây ra không hề nhỏ, với khả năng sinh sản nhanh chóng và số lượng đông đảo, chúng trở thành nỗi ám ảnh đối với bất kỳ bà con nông dân nào. Làm thế nào để nhận diện và kiểm soát hiệu quả những côn trùng phá hoại này? Đọc bài viết sau của AgriDrone để biết thêm thông tin chi tiết.
Mục lục
Các loại sâu bọ hại cây trồng phổ biến
Trong nông nghiệp, có một số loại sâu bọ hại cây trồng phổ biến và gây thiệt hại nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng của cây trồng. Dưới đây là một số loại sâu bọ hại cây trồng bà con cần lưu ý:
Sâu xanh
Sâu xanh, tên khoa học Helicoverpa armigera, là một loại sâu gây hại trên nhiều loại cây trồng khác nhau. Chúng ăn nhiều bộ phận của cây như lá, hoa, quả, và thân. Bướm cái có thể đẻ hàng trăm trứng, dẫn đến sự xuất hiện của đàn sâu non gây hại. Vào ban ngày, bướm sâu xanh thường ẩn nấp và hoạt động vào ban đêm.
Cách gây hại của sâu xanh phụ thuộc vào loại cây:
- Trên cà chua, chúng đẻ trứng trên các phần non, sâu non sau đó ăn bên trong nụ hoa và quả.
- Đối với cây lạc, sâu non ăn ngọn và lá khi chưa có hoa, và sau đó là nụ và hoa khi cây bắt đầu ra hoa.
- Trên cây thuốc lá, sâu bắt đầu từ lá non và có thể làm hỏng hoa và quả.
- Đối với cây bông, sâu non ăn nõn, chồi và có thể gây hư hại hoa và quả non.
Sâu cuốn lá
Sâu cuốn lá là loại sâu thường gặp trên cây trồng như dưa, bầu, bí, cà chua và lúa. Sâu này đẻ trứng dưới lá và trên đọt non, màu trắng nhạt. Sâu trưởng thành màu xanh lá nhạt, thích nhiệt độ 25-29ºC và độ ẩm cao, phát triển mạnh trong thời tiết mưa nắng. Bướm sâu cuốn lá hoạt động vào ban đêm, đẻ trứng từ 9 giờ tối đến sáng. Sâu non qua 5 giai đoạn phát triển, cuối cùng hóa nhộng. Chúng gây hại bằng cách cuốn lá và ăn phần trong, đặc biệt trên lúa.
Ruộng lúa xanh tốt, gần ánh sáng và đường lớn thường thu hút sâu hơn. Sâu cuốn lá có 6-7 lứa mỗi năm, gây hại nhiều nhất trong lứa 2 và 3.
Sâu đục quả
Sâu đục quả, còn được biết đến với tên khoa học là Conogethes punctiferalis, là một loại sâu hại thường gặp trong nông nghiệp. Chúng có kích thước nhỏ với thân và cánh màu vàng nổi bật với chấm đen. Ấu trùng của chúng có màu sắc từ hồng đến hồng tím và đốt lưng có đốm nâu nhạt, thích ăn phần trong của quả, đặc biệt là gần hạt. Bướm cái đẻ trứng vào ban đêm trên trái non, và ấu trùng khi phát triển đầy đủ chui ra ngoài để hóa nhộng, thường ở những nơi kín đáo như lá khô hoặc giữa các trái.
Ấu trùng của sâu này chui vào bên trong và thịt quả và đôi khi cả hạt, làm giảm chất lượng và số lượng sản phẩm có thể thu hoạch mà còn có thể khiến quả bị thối rất nhanh. Điều này đặc biệt thiệt hại càng trở nên nghiêm trọng khi quả sắp đến thời điểm thu hoạch.
Bọ sâu tai
Bọ sâu tai hay còn gọi là bọ cánh da, thuộc loài Dermaptera, chúng có kích thước lớn từ 20 – 25mm. Cơ thể phân chia thành ba phần: đầu, ngực, và bụng, với đầu được trang bị một cặp râu cảm giác, mắt kép, và miệng cùng hai càng lớn. Bọ sâu tai hô hấp qua hệ thống khí quản với ống khí mở ở bên cạnh cơ thể. Chúng chủ yếu ăn thực vật và một số loại côn trùng có ích. Tuy nhiên, khi chúng cắn vào cây trồng, bọ sâu tai có thể truyền bệnh làm giảm chất lượng và năng suất của hoa màu.
Mặc dù là thiên địch của rệp và có thể diệt trừ rệp hiệu quả, chúng cũng tấn công chồi non, hoa, gây hại cho cây, đặc biệt là vào mùa hè. Bọ sâu tai gây hại có thể khiến cây trở nên khô héo, còi cọc, và thậm chí chết nếu không được kiểm soát.
Bọ trĩ
Bọ trĩ, còn gọi là bù lạch, thuộc loài Stenchaetothrips biformis, là côn trùng nhỏ gây hại cho cây ăn trái như xoài, cam, và quýt, cây công nghiệp như cà phê và tiêu, cùng với rau màu như hành, cà chua, ớt, và cà tím, bao gồm cả lúa.
Bọ trĩ rất nhỏ, dài chưa đến 1/20 inch, có cánh dài và hẹp. Cơ thể của chúng dạng trụ với đầu dẹp. Chúng có màu sắc đa dạng từ trắng, vàng, nâu đến đen. Bọ trĩ cái đẻ từ 40 – 50 trứng trong mô cây non. Ấu trùng màu vàng nhạt, sống và gây hại cùng với bọ trĩ trưởng thành.
Bọ trĩ tấn công cây trồng ở nhiều giai đoạn khác nhau.
- Trên lá, chúng hút nhựa mặt dưới lá khiến lá phát triển không bình thường, cong queo.
- Trên chồi, chúng ngăn chặn sự phát triển của lá.
- Trên bông, chúng khiến bông héo, khô và rụng.
- Trên trái, chúng làm da trái có màu xám đậm và biến dạng.
- Nếu bọ trĩ xuất hiện với mật độ cao và gây hại muộn, da trái bị sần sùi, giảm giá trị thương phẩm, ảnh hưởng đến khả năng xuất khẩu.
Bọ xít xanh
Bọ xít xanh, thuộc loài Nezara viridula hoặc Piezodorus rubrofasciatus, sống qua mùa đông trong vỏ cây hoặc tàn dư lá và bắt đầu gây hại khi nhiệt độ ấm lên vào mùa xuân. Bọ xít trưởng thành giao phối vào buổi sáng và có thể đẻ từ 50 đến 500 trứng trong mỗi lần đẻ. Chúng bị thu hút bởi ánh sáng và có thể di chuyển đến những khoảng cách xa. Mỗi loại cây trồng lại bị ảnh hưởng khác nhau bởi bọ xít xanh, tuy nhiên, đều gây hại nghiêm trọng đến chất lượng và năng suất thu hoạch.
Cây ăn quả, đặc biệt là cây có múi và cây quả nhỏ, khi bị bọ xít xanh tấn công có thể khiến quả chuyển sang màu vàng, chai cứng và cuối cùng là rụng. Trong khi đó, cây quả lớn có thể bị thối do vi sinh vật xâm nhập qua vết chích của bọ xít.
Bọ rùa
Bọ rùa, còn được biết đến với tên là bọ cánh cam và thuộc họ Coccinellidae, là một nhóm côn trùng nhỏ có vỏ cứng, thường được nhìn thấy với hình dạng tròn và màu sắc nổi bật. Có khoảng 5000 loại bọ rùa trên thế giới, với các đặc điểm chung như thân hình tròn, sáu chân ngắn và kích thước từ 0,1 đến 1 cm. Bọ rùa có thể được nhận biết qua đầu nhỏ với hai râu và thường có hai vệt trắng.
Vòng đời của bọ rùa bao gồm giai đoạn ấu trùng kéo dài từ 16-20 ngày, nhộng từ 4-5 ngày và sau đó trở thành bọ trưởng thành sống khoảng 15-20 ngày. Cả ấu trùng và bọ trưởng thành sống gần nhau và gây hại cho cây trồng, đặc biệt là trong giai đoạn ấu trùng, chúng có thể tiêu thụ một lượng lớn lá, làm giảm sự phát triển của cây và dẫn đến việc cây không thể phục hồi, đặc biệt là với những cây non trong vườn ươm.
Rầy phấn trắng
Rầy phấn trắng là một loại côn trùng nhỏ, phổ biến gây hại cho nhiều loại cây trồng như bông, dưa, bầu, bí và các loại rau. Các cá thể trưởng thành có kích thước chỉ từ 0.75 đến 1.4 mm và đôi cánh dài từ 1.1 đến 2 mm. Cơ thể và cánh của chúng phủ một lớp phấn màu trắng. Côn trùng này có đôi mắt đặc biệt với một đường rãnh ngang, giống hình số tám, và đôi râu dài với sáu đốt. Chân của chúng dài và mảnh, còn phần bụng có chín đốt.
Ấu trùng màu vàng nhạt, di chuyển dưới mặt lá và sau khi lột xác, chúng mất đi khả năng di chuyển và cố định dưới lá. Cả giai đoạn ấu trùng và trưởng thành của rầy phấn trắng đều sống bằng cách hút nhựa cây, gây hại nghiêm trọng đến mô thực vật và thậm chí còn truyền bệnh. Chúng có thể lan truyền virus gây bệnh xoăn lá cà chua, một bệnh rất nguy hiểm cho cây trồng.
Rệp sáp
Rệp sáp, một loại côn trùng trong họ Pseudococcidae, chúng ký sinh trên nhiều loại vật chủ như cỏ dại. Rệp sáp có thân hình bầu dục, dài từ 2,5 đến 5mm, không có cánh và được bao bọc bởi lớp sáp mỏng. Chu kỳ sống của rệp cái là khoảng 115 ngày, còn đực chỉ sống khoảng 27 ngày. Rệp sáp phát triển mạnh trong điều kiện nắng nóng, đặc biệt là mùa hè, với khả năng sinh sản cao, mỗi lần có thể đẻ từ 200 đến 250 trứng.
Chúng sống trên nhiều loại cây nhưng gây hại nặng nhất trên hoa hồng, hút nhựa và làm cây suy yếu. Quá trình hút nhựa của chúng cũng tạo điều kiện cho nấm muội phát triển, ảnh hưởng đến quang hợp của cây. Rệp sáp cũng có loài kiến cộng sinh, khi kiến di chuyển chúng từ cây này sang cây khác để tiếp tục hút nhựa. Rệp sáp không chỉ gây hại tán lá và trái mà còn ảnh hưởng đến rễ, gây héo vàng lá và làm cây còi cọc.
Cách phòng trừ và kiểm soát sâu bọ hại cây trồng hiệu quả
Để kiểm soát và phòng trừ sâu bệnh, bảo vệ cây trồng phát triển khỏe mạnh, có thể áp dụng nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm:
- Phòng trừ sinh học: Sử dụng các sinh vật thiên địch tự nhiên như ếch, chim, ong và nhện để diệt trừ sâu bệnh. Phương pháp này thân thiện với môi trường nhưng mỗi cần chọn loại thiên địch chỉ phù hợp với từng loại sâu bệnh.
- Sử dụng thuốc hóa học: Áp dụng thuốc trừ sâu hóa học là biện pháp phổ biến với hiệu quả nhanh chóng. Tuy nhiên, cần sử dụng cẩn thận vì có thể gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe con người và sinh vật có ích.
- Canh tác khoa học: Áp dụng các biện pháp canh tác như luân phiên cây trồng, vệ sinh đất trước khi trồng, và lựa chọn giống cây chịu bệnh để giảm thiểu nguy cơ sâu bệnh.
- Cách diệt trừ thủ công: Bắt sâu, cắt bỏ cành lá bị bệnh hoặc sử dụng bẫy là phương pháp thân thiện với môi trường nhưng đòi hỏi nhiều công sức và ít hiệu quả với diện tích lớn.
- Kiểm dịch thực vật: Áp dụng các biện pháp kiểm dịch để ngăn chặn sự lây lan của sâu bệnh từ vùng này sang vùng khác, giúp bảo vệ khu vực sản xuất cây trồng khỏi nguy cơ nhiễm bệnh.
Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp công nghệ cao để tăng cường hiệu quả kiểm soát sâu bọ gây hại cho cây trồng, máy bay nông nghiệp từ AgriDrone Việt Nam có thể là lựa chọn lý tưởng.
Hãy liên hệ với AgriDrone Việt Nam ngay hôm nay để tìm hiểu thêm thông tin và bắt đầu bảo vệ mùa màng một cách hiệu quả!
