Cây cao su là một trong những cây trồng công nghiệp quan trọng, mang lại giá trị kinh tế cao cho nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, trong quá trình canh tác, cây cao su thường gặp phải nhiều loại bệnh hại, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng mủ. Một trong những bệnh hại phổ biến và gây thiệt hại nặng nề là bệnh nứt vỏ xì mủ trên cây cao su. Hãy cùng tìm hiểu những thông tin chi tiết về bệnh lý này, từ nguyên nhân, triệu chứng, cho đến các biện pháp xử lý và phòng ngừa hiệu quả.
Mục lục
Triệu chứng nhận biết bệnh nứt vỏ xì mủ trên cây cao su
Để phát hiện và xử lý kịp thời bệnh nứt vỏ xì mủ trên cây cao su, người trồng cần nắm rõ các triệu chứng đặc trưng của bệnh. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh sẽ giúp hạn chế tối đa thiệt hại do bệnh gây ra, đồng thời giúp việc phòng trừ và điều trị đạt hiệu quả cao hơn.
Triệu chứng trên vỏ cây
Triệu chứng ban đầu của bệnh là xuất hiện các đốm nâu sẫm, úng nước trên vỏ cây, thường xuất hiện ở phần gốc cây, gần mặt đất hoặc trên thân cây. Sau đó, các đốm nâu lan rộng dần, vỏ cây bắt đầu nứt dọc theo thân, các vết nứt nhỏ, hẹp và dài, có thể kéo dài từ vài cm đến vài chục cm.
Từ các vết nứt, mủ cao su chảy ra, ban đầu có màu trắng đục, sau chuyển dần sang màu vàng nâu, sẫm màu và có mùi hôi khó chịu. Mủ chảy nhiều, ứ đọng trên vỏ cây, tạo thành các vệt dài, khô cứng. Vỏ cây xung quanh vết nứt bị phồng rộp, sần sùi, dễ bong tróc. Khi cạo bỏ lớp vỏ bị bệnh, phần gỗ bên trong có màu nâu đen, bị thối nhũn.
Triệu chứng trên lá cây
Lá cây cao su bị bệnh thường có màu xanh nhạt, vàng úa, đặc biệt là các lá non. Lá rụng nhiều, cây còi cọc, sinh trưởng kém. Ở giai đoạn nặng, lá cây bị héo rũ, khô dần và rụng hàng loạt, cây trơ trụi, mất khả năng quang hợp.
Triệu chứng trên lá thường xuất hiện muộn hơn so với triệu chứng trên vỏ cây, do đó, khi thấy lá có biểu hiện bất thường, cần kiểm tra kỹ phần thân và gốc cây để phát hiện sớm bệnh nấm hồng cũng như bệnh nứt vỏ xì mủ.
Triệu chứng trên thân, cành
Cây cao su bị bệnh nứt vỏ xì mủ thường sinh trưởng kém, còi cọc, thân cây cao su nhỏ hơn so với các cây khỏe mạnh cùng lứa tuổi. Cây bị bệnh nặng có thể bị chết khô từ ngọn xuống. Cành cây, đặc biệt là các cành nhỏ, dễ bị gãy do thân cây bị suy yếu. Trên cành cũng có thể xuất hiện các triệu chứng nứt vỏ, chảy mủ tương tự như trên thân cây. Ở giai đoạn cuối của bệnh, toàn bộ cây cao su bị suy kiệt, không còn khả năng cho mủ, dẫn đến chết cây.
Nguyên nhân gây bệnh nứt vỏ xì mủ trên cây cao su
Bệnh nứt vỏ xì mủ trên cây cao su là nỗi ám ảnh của người trồng cao su, gây ra những thiệt hại đáng kể về kinh tế. Dưới đây là phân tích chi tiết về những tác nhân chính dẫn đến tình trạng nứt vỏ xì mủ trên cây cao su.
Yếu tố sinh học
Nguyên nhân chính gây ra hiện tượng nứt vỏ xì mủ ở cây cao su được xác định là do sự kết hợp giữa nấm Phytophthora spp. và tuyến trùng. Các loại nấm Phytophthora phổ biến bao gồm P. palmivora, P. meadii, P. botryosa và P. nicotianae.
Nấm Phytophthora spp. tấn công vào phần vỏ cây, tạo điều kiện cho các loại tuyến trùng xâm nhập, làm tổn thương mô mạch dẫn, gây tắc nghẽn quá trình vận chuyển dinh dưỡng và nước, dẫn đến tình trạng suy yếu của cây, nứt vỏ và chảy mủ.
Yếu tố môi trường
Điều kiện thời tiết ẩm ướt, mưa nhiều, đặc biệt là vào mùa mưa của cây cao su ở Tây Nguyên, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển và lây lan của nấm Phytophthora. Vườn cao su thoát nước kém, ứ đọng nước cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Nhiệt độ thích hợp cho sự phát triển của nấm Phytophthora là từ 25-30 độ C. Khi nhiệt độ và độ ẩm cao, nấm bệnh phát triển mạnh, lây lan nhanh chóng qua các vết thương hở trên vỏ cây, qua đất, nước tưới, dụng cụ lao động, côn trùng,… Bên cạnh đó, địa hình vườn cây cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của bệnh. Vườn cao su ở vùng trũng thấp, dễ bị ngập úng thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với vườn ở khu vực đồi núi cao, thoát nước tốt.
Biện pháp xử lý bệnh nứt vỏ xì mủ cho cây cao su
Khi phát hiện bệnh nứt vỏ xì mủ trên cây cao su, việc xử lý kịp thời và đúng cách là vô cùng quan trọng để hạn chế tối đa mức độ lây lan và thiệt hại do bệnh gây ra.
Biện pháp canh tác
- Cạo sạch vùng vỏ bị bệnh: Dùng dao sắc cạo sạch phần vỏ bị nứt, chảy mủ, cạo rộng ra xung quanh vết bệnh khoảng 1-2 cm, đảm bảo loại bỏ hoàn toàn phần mô bị nhiễm bệnh. Cần cạo sâu đến phần gỗ lành, không cạo quá sâu vào phần gỗ non.
- Khử trùng vết cạo: Sau khi cạo, dùng dung dịch thuốc trừ nấm như Metalaxyl, Fosetyl-aluminium,… pha theo nồng độ khuyến cáo để quét lên vùng vừa cạo. Việc này giúp tiêu diệt mầm bệnh còn sót lại và ngăn ngừa sự lây lan của nấm bệnh.
- Vệ sinh vườn cây: Thường xuyên thu gom lá rụng, cành khô, cỏ dại trong vườn, đặc biệt là xung quanh gốc cây bị bệnh, đem tiêu hủy để hạn chế nguồn lây nhiễm. Tạo rãnh thoát nước tốt, tránh để vườn cây bị ngập úng, đặc biệt là trong mùa mưa.
- Bón phân cân đối: Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho cây, đặc biệt là kali và magie, giúp cây tăng sức đề kháng, chống chịu với bệnh. Tránh bón thừa đạm, vì điều này có thể làm cho bệnh phát triển nặng hơn.
Biện pháp sinh học
- Sử dụng các chế phẩm sinh học: Hiện nay, có một số chế phẩm sinh học chứa các chủng nấm đối kháng Trichoderma spp. có hiệu quả trong việc phòng trừ nấm Phytophthora spp. Các chế phẩm này có thể được sử dụng để tưới gốc, phun lên thân cây hoặc trộn vào đất trồng.
- Tăng cường các sinh vật có lợi trong đất: Việc sử dụng phân hữu cơ, phân chuồng hoai mục giúp cải tạo đất, tăng cường sự phát triển của các vi sinh vật có lợi, giúp ức chế sự phát triển của nấm bệnh trong đất, đặc biệt đối với cách chăm sóc cây cao su mới trồng.
- Trồng xen các loại cây có khả năng tiết ra các chất kháng nấm: Một số loại cây trồng như sả, gừng, nghệ,… có khả năng tiết ra các chất có tác dụng kháng nấm Phytophthora. Trồng xen các loại cây này trong vườn cao su có thể giúp hạn chế sự phát triển của bệnh.
Biện pháp hóa học
Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật: Trong trường hợp bệnh nặng, có thể sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật có chứa hoạt chất Metalaxyl, Fosetyl-aluminium, Mancozeb,… để phun lên thân cây, gốc cây và vùng đất xung quanh gốc. Nồng độ và liều lượng thuốc sử dụng cần tuân thủ theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc cán bộ kỹ thuật. Khi phun thuốc, cần đảm bảo phun ướt đều toàn bộ thân cây, đặc biệt là phần gốc và các vết nứt trên vỏ.
Lưu ý, khi sử dụng thuốc hóa học, cần tuân thủ nguyên tắc “4 đúng”: đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng lúc và đúng cách. Nên ưu tiên sử dụng các loại thuốc có độ độc thấp, ít ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe con người.
Sau khi phun thuốc, cần theo dõi chặt chẽ diễn biến của bệnh để có biện pháp xử lý kịp thời nếu bệnh có dấu hiệu tái phát.
Xử lý cây bị bệnh nặng
Đối với những cây bị bệnh nặng, không còn khả năng cho mủ hoặc có nguy cơ lây lan cao, cần tiến hành chặt bỏ và tiêu hủy để tránh lây lan sang các cây khác. Phần gốc cây sau khi chặt cần được đào sâu, rắc vôi bột để khử trùng và ngăn ngừa mầm bệnh phát tán. Việc xử lý cây bị bệnh nặng cần được thực hiện triệt để, tránh để sót lại các bộ phận của cây bị bệnh trong vườn.
Bệnh nứt vỏ xì mủ trên cây cao su là một trong những bệnh hại nguy hiểm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất, chất lượng mủ và tuổi thọ của cây. Việc phòng trừ bệnh đòi hỏi sự kết hợp đồng bộ và thường xuyên các biện pháp từ khâu chọn giống, canh tác, chăm sóc đến sử dụng các biện pháp sinh học, hóa học. Hy vọng với những thông tin chi tiết được cung cấp trong bài viết, người trồng cao su sẽ có thêm kiến thức và kinh nghiệm để quản lý tốt bệnh nứt vỏ xì mủ, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, phát triển bền vững ngành cao su Việt Nam. Việc chủ động phòng ngừa, phát hiện sớm và xử lý kịp thời sẽ giúp hạn chế tối đa thiệt hại do bệnh gây ra, bảo vệ vườn cây, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho người trồng cao su.
Sử dụng máy bay phun thuốc cây cao su là một trong những phương pháp hiện đại được nhiều bà con ưa chuộng với nhiều ưu điểm vượt trội. Để biết thêm thông tin chi tiết hãy liên hệ với AgriDrone để được tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.
