Nhện đỏ hại sầu riêng: Dấu hiệu và cách phòng trừ hiệu quả

Nhện đỏ đang là một trong những đối tượng dịch hại nguy hiểm và cứng đầu nhất đối với người trồng sầu riêng, đặc biệt khi thời tiết bước vào mùa khô hanh. Chúng không chỉ làm cây suy kiệt, lá cháy vàng mà còn trực tiếp gây nám trái, làm giảm giá trị thương phẩm, gây thiệt hại kinh tế nặng nề.

Để phòng trừ nhện đỏ hại sầu riêng hiệu quả, bà con không thể chỉ dựa vào một vài lần phun thuốc. Thay vào đó, chúng ta cần nhận biết sớm các dấu hiệu nhỏ nhất đến việc áp dụng các biện pháp phòng trừ một cách khoa học. Cùng AgriDrone tìm hiểu trong bài viết này.

Dấu hiệu nhận biết vườn sầu riêng bị nhện đỏ tấn công

Phát hiện sớm là cách tốt nhất kiểm soát nhện đỏ hại sầu riêng trước khi chúng bùng phát thành dịch. Bà con cần tạo thói quen thăm vườn định kỳ, ít nhất 2-3 lần/tuần trong mùa khô và quan sát kỹ các biểu hiện sau đây.

Triệu chứng quan sát bằng mắt thường

Nhện đỏ thường tấn công từ các lá già, lá bánh tẻ ở tầng thấp, bên trong tán rồi mới lan dần ra bên ngoài và lên các đọt non. Vì vậy, khi kiểm tra, bà con cần vạch tán lá để quan sát kỹ bên trong.

Trên lá

Đây là nơi nhện đỏ gây hại đầu tiên và rõ rệt nhất.

• Giai đoạn chớm bị: Mặt trên của lá xuất hiện những chấm nhỏ li ti màu trắng bạc hoặc vàng nhạt, rất dễ nhầm lẫn với bụi bẩn. Đây là dấu hiệu sớm nhất, là kết quả của việc nhện đỏ dùng vòi chích hút dịch và diệp lục tố của tế bào lá.
• Giai đoạn nặng: Các chấm trắng này lan rộng, liên kết với nhau làm cho toàn bộ phiến lá sầu riêng bạc trắng, mất đi màu xanh bóng khỏe mạnh. Nhìn từ xa, tán lá có màu bạc trắng hoặc hơi hung vàng, cây trông thiếu sức sống. Khi lá đã mất hết diệp lục, chúng sẽ chuyển sang màu vàng, khô giòn, cháy lá từ mép vào trong và dễ dàng rụng lá hàng loạt chỉ với một cơn gió nhẹ, khiến cây trơ cành.

Thiệt hại do nhện đỏ khác với việc thiếu dinh dưỡng. Thiếu magiê cũng gây vàng lá nhưng thường theo hình chữ V từ chóp lá. Thiếu kẽm làm lá nhỏ, gân xanh thịt vàng. Còn vết bệnh do nấm thường có hình dạng rõ ràng (đốm tròn, viền nâu…). Vết hại của nhện đỏ là những chấm li ti không có hình dạng nhất định.

Trên trái non và bông

Nhện đỏ cũng tấn công cả bông và trái non, gây ra hiện tượng trái sầu riêng da cám. Vỏ trái bị nhện chích hút sẽ mất đi màu xanh bóng, trở nên sần sùi, có nhiều vết nám màu nâu đen loang lổ.

Những trái này sẽ kém phát triển, còi cọc và ảnh hưởng nghiêm trọng đến mẫu mã khi thu hoạch, làm giảm giá trị thương phẩm.

Cách kiểm tra chính xác sự có mặt của nhện đỏ

Do kích thước rất nhỏ, bà con nên dùng hai cách sau để xác nhận:

• Dùng giấy trắng: Đặt một tờ giấy trắng dưới mặt lá và vỗ nhẹ. Nếu có những chấm nhỏ màu cam đỏ di chuyển, đó chính là nhện đỏ.
• Dùng kính lúp: Dùng kính lúp (độ phóng đại 10x trở lên) soi kỹ mặt dưới lá sẽ thấy rõ nhện trưởng thành, nhện non, trứng và lớp mạng tơ mỏng của chúng.

Tác hại của nhện đỏ đối với cây sầu riêng

Đừng xem thường những sinh vật nhỏ bé này. Tác hại của nhện đỏ ảnh hưởng toàn diện đến sức khỏe và năng suất của cây.

• Làm suy kiệt cây trồng: Nhện đỏ phá hủy bộ máy quang hợp của lá. Khi lá không thể tạo ra dinh dưỡng, cây sẽ rơi vào trạng thái suy cây, còi cọc, không ra được cơi đọt mới. Tình trạng rụng lá hàng loạt trong giai đoạn nuôi trái có thể khiến cây kiệt sức hoàn toàn.
• Giảm năng suất và chất lượng: Cây suy kiệt sẽ không đủ sức giữ trái, dẫn đến rụng hoa và trái non. Trái còn lại cũng bị nám vỏ, biến dạng. Theo ghi nhận từ các nhà vườn hợp tác với AgriDrone tại Tây Nguyên, khi nhện đỏ bùng phát mạnh, năng suất có thể sụt giảm từ 30-70%.
• Tạo điều kiện cho nấm bệnh xâm nhập: Các vết chích hút của nhện đỏ là “vết thương hở”, tạo cửa ngõ cho các loại nấm bệnh nguy hiểm khác như bệnh thán thư trên sầu riêng, nấm hồng dễ dàng xâm nhập và gây hại.

Đặc điểm sinh học và điều kiện bùng phát của nhện đỏ

Nhện đỏ (tên khoa học Tetranychus spp.) không phải là côn trùng mà thuộc lớp hình nhện.

• Vòng đời cực ngắn: Đây là đặc điểm nguy hiểm nhất. Trong điều kiện thuận lợi (25-30°C), vòng đời ngắn của chúng chỉ từ 7-15 ngày. Một con nhện cái có thể đẻ hàng trăm trứng. Với tốc độ này, mật độ nhện có thể bùng phát thành dịch chỉ trong vài tuần.
• Điều kiện bùng phát:
  • Thời tiết: Nhện đỏ phát triển mạnh nhất trong điều kiện nắng nóng, khô hạn, độ ẩm không khí thấp.
  • Canh tác: Vườn rậm rạp, không thông thoáng là nơi trú ẩn lý tưởng. Việc bón thừa đạm khiến lá non mềm, là nguồn thức ăn ưa thích của chúng.
  • Sự lây lan: Nhện đỏ có thể phát tán qua gió, bám vào quần áo, dụng cụ làm vườn để di chuyển từ cây này sang cây khác.

Biện pháp quản lý và phòng trừ nhện đỏ hại sầu riêng hiệu quả

Để quản lý nhện đỏ một cách bền vững, AgriDrone khuyến cáo bà con kết hợp hài hòa nhiều biện pháp chứ không chỉ phụ thuộc vào thuốc hóa học.

Biện pháp canh tác 

Đây là nền tảng quan trọng nhất, giúp hạn chế sự phát triển của nhện ngay từ đầu.

• Sau thu hoạch, cần cắt tỉa các cành già, cành bị sâu bệnh, cành mọc chen chúc để vườn cây luôn thông thoáng, có ánh nắng chiếu vào. Điều này không chỉ làm giảm nơi trú ẩn của nhện mà còn giúp cây khỏe mạnh hơn.
• Tưới nước đầy đủ cho cây trong mùa khô. Bà con có thể dùng vòi phun áp lực cao phun nước lên cả hai mặt lá vào buổi sáng sớm. Biện pháp này vừa giúp tăng độ ẩm trong vườn, vừa có tác dụng rửa trôi bớt nhện, trứng và bụi bẩn trên lá.
• Tránh bón thừa đạm cho sầu riêng, tăng cường sử dụng phân hữu cơ hoai mục và bón phân có hàm lượng Kali, Canxi, Silic cao. Kali giúp cây cứng cáp, Silic giúp trên bề mặt lá, làm cho vòi của nhện khó chích hút hơn.

Biện pháp sinh học 

• Trong tự nhiên có rất nhiều loài thiên địch của nhện đỏ như bọ rùa (cả ấu trùng và con trưởng thành đều ăn nhện đỏ), nhện bắt mồi, bọ cánh gân. Bà con cần hạn chế sử dụng các loại thuốc hóa học có phổ độc rộng để bảo vệ các sinh vật có ích này.
• Sử dụng thuốc sinh học: Khi mật độ nhện còn thấp, ưu tiên sử dụng các sản phẩm sinh học an toàn như:
  • Dầu khoáng (Mineral oil): Có tác dụng bịt các lỗ thở làm nhện ngạt và chết.
  • Dầu Neem: Gây rối loạn quá trình sinh trưởng và sinh sản của nhện.
  • Nấm ký sinh: Các loại nấm như Beauveria bassiana, Metarhizium anisopliae có khả năng ký sinh và tiêu diệt nhện đỏ.

Biện pháp hóa học 

Khi mật độ nhện đỏ quá cao (trên 5-7 con/lá) và có nguy cơ gây hại nặng, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật là cần thiết. 

• Thời điểm phun: Phun thuốc vào sáng sớm hoặc chiều mát.
• Cách phun: Phun kỹ, ướt đẫm cả mặt trên và đặc biệt là mặt dưới lá. Sử dụng máy phun có áp lực mạnh để thuốc có thể xuyên qua lớp mạng tơ của nhện.
• Chọn thuốc và luân phiên hoạt chất: Nhện đỏ có khả năng kháng thuốc rất nhanh. Nếu chỉ sử dụng một hoạt chất, chỉ sau vài thế hệ, quần thể nhện sẽ trở nên lờn thuốc. Bà con cần luân phiên sử dụng các loại thuốc có gốc hoạt chất và cơ chế tác động (MoA) khác nhau. Một số hoạt chất đặc trị nhện đỏ hiệu quả bao gồm:
  • Nhóm tác động lên hệ thần kinh: Abamectin, Emamectin Benzoate.
  • Nhóm ức chế tổng hợp năng lượng: Propargite, Fenpyroximate, Diafenthiuron.
  • Nhóm điều hòa sinh trưởng (diệt trứng, nhện non): Spirodiclofen, Hexythiazox.

Tuyệt đối không sử dụng một loại thuốc liên tục trong nhiều lần phun. Hãy đọc kỹ nhãn thuốc để biết hoạt chất và luân phiên thay đổi. Đồng thời, phải đảm bảo thời gian cách ly để nông sản an toàn cho người tiêu dùng.

Câu hỏi thường gặp về nhện đỏ hại sầu riêng

Phun thuốc xong thấy nhện vẫn còn, có nên phun lại ngay không?

Không nên. Một số hoạt chất cần thời gian để phát huy hiệu quả. Việc phun lại ngay lập tức sẽ tốn kém và làm tăng nguy cơ kháng thuốc. Hãy đợi 5-7 ngày để đánh giá lại.

Làm sao để phục hồi cây sầu riêng sau khi bị nhện đỏ tấn công nặng?

Sau khi khống chế được nhện, cần cắt tỉa cành lá khô héo, bón phân hữu cơ, bổ sung phân bón lá chứa amino acid, rong biển để kích thích cây ra cơi đọt mới.

Mùa mưa có cần phòng trừ nhện đỏ không?

Mật độ nhện mùa mưa thấp hơn nhưng không biến mất hoàn toàn. Vẫn cần kiểm tra vườn thường xuyên, đặc biệt là sau các đợt nắng hạn xen kẽ.

Có thể pha chung thuốc trị nhện đỏ với phân bón lá không?

Tùy loại. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bà con cần đọc kỹ hướng dẫn của nhà sản xuất trên bao bì hoặc tham khảo ý kiến của cán bộ kỹ thuật nông nghiệp trước khi pha chung.

Phun thuốc phòng trừ nhện đỏ hại sầu riêng bằng máy bay không người lái

Trước diễn biến phức tạp của thời tiết, sâu bệnh hại sinh sôi và phát triển khó lường thì việc phòng trừ nhện đỏ hại sầu riêng là hết sức quan trọng. Bên cạnh việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, bà con cần có biện pháp chăm sóc để tăng cường sức đề kháng cho cây, bảo vệ các loài thiên địch.

Nhện đỏ là loài có khả năng sinh sôi nhanh nên ngay khi phát hiện nhện gây hại, bà con cần nhanh chóng thực hiện biện pháp phun thuốc bảo vệ thực vật để xử lý, nếu không chúng sẽ lây lan nhanh và gây hại nặng cho vườn cây. Hiện nay đã có công nghệ phun thuốc bằng máy bay không người lái rất tiện lợi, tiết kiệm thời gian, hiệu suất làm việc gấp 28 lần nhân công lao động thủ công, thời gian phun thuốc nhanh chóng giúp bà con dập dịch hại hiệu quả.

Ngoài ra sử dụng máy bay phun thuốc không người lái còn giúp tiết kiệm thuốc và nước, đồng thời bảo vệ sức khỏe cho nhà nông và giảm thiểu tác hại đối với môi trường đất và nước xung quanh vườn.

Đáp ứng nhu cầu phun thuốc cho cây sầu riêng của bà con, AgriDrone Việt Nam cung cấp các giải pháp máy bay phun thuốc không người lái với các thiết bị hiện đại hàng đầu hiện nay cùng với nhiều trạm phun dịch vụ trên toàn quốc. Bà con có nhu cầu tư vấn giải pháp phun thuốc trừ sâu bệnh cho cây sầu riêng bằng máy bay phun thuốc hiện đại, xin vui lòng liên hệ đến số HOTLINE của AgriDrone Việt Nam để được chúng tôi hỗ trợ.