Cây thanh long đang ngày càng khẳng định vị thế của mình trong ngành nông nghiệp Việt Nam, không chỉ bởi hương vị thơm ngon, giá trị dinh dưỡng cao mà còn bởi hiệu quả kinh tế vượt trội. Để đạt được năng suất cao và chất lượng quả tốt, người trồng cần nắm vững và áp dụng đúng kỹ thuật trồng cây thanh long.
Bài viết này sẽ cung cấp cho bà con những thông tin chi tiết và đầy đủ nhất về cách trồng và chăm sóc cây thanh long.
Mục lục
Chuẩn bị trước khi trồng cây thanh long
Trước khi bắt tay vào trồng thanh long, khâu chuẩn bị đóng vai trò vô cùng quan trọng, quyết định đến sự sinh trưởng, phát triển và năng suất của cây sau này.
Giống
Hiện nay có hai giống phổ biến là thanh long ruột trắng có vị ngọt thanh, năng suất cao và thanh long ruột đỏ có màu sắc bắt mắt, giá trị kinh tế vượt trội.
Việc lựa chọn trồng giống nào phụ thuộc vào điều kiện thổ nhưỡng và định hướng thị trường của bà con. Phương pháp nhân giống hiệu quả nhất là sử dụng hom (cành).
Tiêu chuẩn hom giống
Trụ là điểm tựa chính cho cây phát triển theo chiều cao. Có hai loại phổ biến:
- Trụ xi măng cốt sắt: Kích thước 11x11x180 cm, sau khi chôn sâu 40–50 cm, chiều cao còn lại ~1.3–1.4 m.
- Trụ gỗ: Ưu tiên gỗ tốt, chống mục, chi phí thấp hơn nhưng tuổi thọ ngắn hơn trụ xi măng.
Mỗi trụ nên trồng 3–4 hom giống xung quanh. Trên đầu trụ cần có khung đỡ như vòng sắt hoặc thanh ngang cho cành thanh long rũ xuống.
Thời vụ
Thời điểm vàng để xuống giống là vào khoảng tháng 10-11 dương lịch. Trồng vào vụ này giúp cây tận dụng được độ ẩm còn lại của mùa mưa, tránh nguy cơ ngập úng và có đủ thời gian phát triển bộ rễ vững chắc trước khi mùa khô tới.
Thanh long là cây ưa sáng mạnh, do đó vườn cần thông thoáng, không trồng dày:
- Trồng theo hướng Đông Tây giúp ánh sáng phân bổ đều
- Tránh vùng có sương muối, gió mạnh kéo dài
- Nhiệt độ thích hợp từ 20–32°C, thấp hơn 15°C sẽ làm chậm phát triển
Hướng dẫn kỹ thuật trồng cây thanh long hiệu quả
Thanh long là cây thuộc họ xương rồng, có khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu khô hạn, tuy nhiên để đạt hiệu quả kinh tế cao, người trồng cần thực hiện theo các bước kỹ thuật:
Bón lót trước khi trồng
Trước khi trồng thanh long, cần chuẩn bị hố trồng và bón lót đúng kỹ thuật để tạo nền đất giàu dinh dưỡng, giúp cây dễ bén rễ và phát triển tốt. Mỗi trụ nên bón lót khoảng 10–15 kg phân chuồng hoai mục, 0.5 kg super lân và bổ sung thêm 1 kg vôi nông nghiệp/m² nếu đất bị chua.
Đất trồng cần đảm bảo tơi xốp, thoát nước tốt, độ pH lý tưởng từ 5.5–6.5, thích hợp nhất là các loại đất cát pha, đất đỏ bazan hoặc đất xám bạc màu.
Xử lý hom giống trước khi trồng
Thanh long chủ yếu được nhân giống bằng hom cành, vì vậy cần chọn hom đạt chuẩn để đảm bảo cây sinh trưởng khỏe mạnh. Hom giống nên là cành từ 1–2 năm tuổi, dài 50–70 cm, có màu xanh đậm, mắt gai rõ và không bị sâu bệnh.
Xử lý trước khi trồng:
- Cắt bỏ phần thịt ở gốc hom (3–5 cm), chỉ để lại phần lõi nhằm tránh thối gốc.
- Nhúng hom vào dung dịch thuốc trừ nấm như Benlate C nồng độ 0.1% trong 5 phút.
- Giâm hom ở nơi râm mát, khô ráo trong 10–15 ngày cho nhú rễ.
Cách đặt hom đúng kỹ thuật
Việc đặt hom đúng cách giúp cây nhanh bám trụ và phát triển đồng đều. Khi đặt hom, cần áp mặt phẳng của hom sát vào trụ để dễ bám rễ, sau đó dùng dây nylon mềm buộc nhẹ để không làm tổn thương thân. Mỗi trụ nên đặt từ 3–4 hom, bố trí cách đều nhau quanh trụ.
Tưới nước ngay sau trồng để kích thích hom ra rễ và giữ ẩm vùng gốc. Tủ gốc bằng rơm hoặc xơ dừa để chống khô và hạn chế cỏ dại.
Mật độ và bố trí trụ trồng hợp lý
Mật độ trồng thanh long phổ biến từ 700–1000 trụ/ha với khoảng cách giữa các trụ là 3m x 3m.
Trụ sử dụng thường là loại xi măng cốt thép kích thước 11x11x180 cm, chôn sâu 40–50 cm để giữ lại chiều cao 1.3–1.4 m trên mặt đất, trên đỉnh lắp thêm khung đỡ như vòng sắt hoặc thanh chữ T để tạo tán dạng “ô dù”.
Loại trụ thấp có ưu điểm tiết kiệm chi phí, giúp cây nhanh leo lên đỉnh, thuận tiện cho việc thu hoạch và giảm chiều cao vườn sau thời gian canh tác.
Giai đoạn bén rễ và chăm sóc sau trồng
7–15 ngày sau trồng, hom bắt đầu ra rễ. Giai đoạn này cần duy trì độ ẩm đều, thường xuyên kiểm tra dây buộc, điều chỉnh khi cần. Bón thúc nhẹ bằng phân NPK hòa loãng (1g/lít).
Sau 1 tháng, cành sẽ phát triển và leo lên trụ. Tiến hành hướng dẫn dây leo và tỉa chồi yếu.
Kỹ thuật chăm sóc cây thanh long
Sau khi trồng, kỹ thuật chăm sóc cây thanh long đóng vai trò vô cùng quan trọng. Việc chăm sóc đúng cách sẽ giúp cây phát triển khỏe mạnh, cho năng suất cao và chất lượng quả tốt.
Tưới nước
Thanh long là cây chịu hạn nhưng rất cần nước, đặc biệt là giai đoạn ra hoa và nuôi trái. Bà con cần cung cấp đủ nước, có thể áp dụng hệ thống tưới nhỏ giọt để tiết kiệm và tối ưu hiệu quả.
Bón phân
- Giai đoạn kiến thiết cơ bản (dưới 1 năm tuổi): Sau trồng khoảng 15-20 ngày, khi cây đã bén rễ, tiến hành bón thúc lần đầu bằng phân NPK (công thức 16-16-8 hoặc 20-20-15) với liều lượng 0,2-0,3 kg/trụ. Trong những tháng đầu, có thể bón định kỳ 10-15 ngày/lần để thúc cành leo nhanh.
- Giai đoạn kinh doanh (từ năm thứ 2 trở đi): Cây cần nhiều dinh dưỡng hơn. Bà con nên bón phân từ 4-6 lần/năm, tập trung vào các thời điểm quan trọng: sau thu hoạch, dưỡng cành, thúc ra hoa, và nuôi trái. Sau mỗi đợt thu hoạch, việc bổ sung phân chuồng ủ hoai hoặc phân hữu cơ (như Organic 1) là cực kỳ quan trọng để tái tạo, tăng độ tơi xốp cho đất.
- Giai đoạn nuôi trái: Cần tăng cường Kali để giúp trái to, ngọt và chắc hơn.
Tỉa cành, tạo tán
Sau mỗi vụ thu hoạch, cần tiến hành tỉa bỏ những cành đã cho trái, cành già, cành sâu bệnh, cành mọc khuất trong tán. Giữ lại khoảng 50-70 cành khỏe mạnh trên mỗi đầu trụ để cây tập trung dinh dưỡng, tạo sự thông thoáng, giảm nơi trú ngụ của sâu bệnh.
Xử lý ra hoa trái vụ
Xông đèn là cách xử lý ra hoa trái vụ giúp bán được giá cao vào mùa nghịch. Dùng bóng đèn tròn 75–100W, ưu tiên ánh sáng đỏ, treo giữa hai trụ ở độ cao 0.7–1.2 m so với mặt đất. Mật độ 1 bóng cho 2–3 trụ, đảm bảo chiếu sáng đều. Mỗi đợt thắp kéo dài 10–15 đêm, mỗi đêm bật đèn 4 tiếng từ 22h đến 2h sáng. Sau khi ngưng đèn 4–7 ngày, cây sẽ bắt đầu ra nụ.
Phòng trừ sâu bệnh hại cho cây thanh long
Thanh long là cây có sức đề kháng khá tốt, nhưng vẫn có nguy cơ bị sâu bệnh tấn công, nhất là vào mùa mưa hoặc khi vườn rậm rạp, độ ẩm cao. Việc phòng trừ sâu bệnh thanh long cần thực hiện sớm, đúng kỹ thuật:
Các loại sâu hại thường gặp
- Kiến (Monomorium spp.): Gây hại hom giống, cành non, làm đứt tai lá trên trái. Tiến hành rải bã mồi pha Diazinon hoặc Basudin, có thể rắc cát trộn thuốc 2/1000 quanh gốc để diệt kiến.
- Ruồi vàng thanh long (Bactrocera dorsalis): Chích trái để đẻ trứng, gây thối, hư hỏng toàn bộ quả. Bà con nên dọn sạch trái rụng, treo bẫy Vizubon D (chứa Metyleugenol + thuốc), rải thuốc diệt nhộng dưới gốc.
- Bọ xít muỗi (Corythaica spp.): Gây hại từ lúc ra nụ đến khi trái lớn. Phun Trebon, Bassa hoặc Applaud nồng độ 0.2% vào sáng sớm hoặc chiều mát để trị bọ xít.
Các bệnh thường gặp
- Bệnh thối đầu cành (Alternaria sp.): Cành vàng rồi thối mềm. Tiến hành phun Rovral hai lần, cách nhau 7 ngày để trị bệnh.
- Đốm nâu : Do nấm Gloeosporium agaves, tạo vết tròn nâu trên thân. Dùng Topas hoặc Score nồng độ 0.1–0.2% để phòng trị bệnh mắt cua.
- Nám cành: Xuất hiện màng xám, gây nhám cành do Macssonina agaves và Sphaceloma sp. Phun luân phiên dùng thuốc Anvil 5SC và Topas tiêu diệt nấm.
Biện pháp phòng trừ tổng hợp
- Vệ sinh vườn định kỳ, dọn cỏ quanh trụ.
- Tỉa cành thanh long cho thông thoáng, giảm độ ẩm trong vườn.
- Phun thuốc thanh long đúng liều, đúng lúc, xoay vòng hoạt chất để tránh kháng thuốc.
- Ứng dụng phun thuốc bằng máy bay không người lái để tăng độ chính xác và tiết kiệm chi phí.
- Kiểm soát tổng hợp theo mô hình bảo vệ thực vật IPM để hạn chế tối đa hóa chất.
Kỹ thuật thu hoạch thanh long
Thu hoạch đúng cách giúp giữ chất lượng trái tốt, kéo dài tuổi thọ vườn và tối ưu hiệu quả kinh tế. Cây có thể cho trái bói từ năm đầu, nhưng từ năm thứ 3 mới đạt năng suất ổn định.
Dấu hiệu nhận biết trái chín
- Sau 29–31 ngày kể từ khi hoa nở, trái bắt đầu chín.
- Vỏ chuyển sang đỏ đều, gai quả mềm, đài lá không còn xanh.
- Nên thu hoạch sau khi vỏ chuyển đỏ từ 2–3 ngày để đảm bảo vị ngọt và màu sắc đẹp.
Cách thu hoạch
- Dùng dao bén hoặc liềm cắt sát cuống, không giật tay để tránh dập, nứt vỏ.
- Thu trái vào sáng sớm hoặc chiều mát để hạn chế mất nước.
- Xếp trái vào sọt mềm, không chồng cao, tránh xây xước.
Bảo quản và vận chuyển
- Đặt trái ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng và ẩm độ > 90%.
- Không để trái tiếp xúc với nước.
- Dùng khay có lót lưới nhựa hoặc bìa carton để bảo vệ lớp vỏ trong quá trình di chuyển.
- Có thể phun lớp mỏng CaCl₂ hoặc bao sáp thực vật để hạn chế mất nước.
- Giống ruột đỏ nên phân loại kỹ trước khi đóng gói vì dễ trầy xước trong quá trình vận chuyển.
Nếu bà con còn bất kỳ thắc mắc nào khác về kỹ thuật trồng cũng như máy bay phun thuốc cho cây thanh long, vui lòng liên hệ với AgriDrone để được hỗ trợ nhanh chóng nhé!
