Cây cà phê là loại cây có tầm quan trọng to lớn về kinh tế, xã hội và văn hóa tại nhiều quốc gia trên thế giới. Vậy bạn đã biết gì về loài cây này? Trong bài viết dưới đây, AgriDrone sẽ cung cấp cho bạn những thông tin thú vị về cây cà phê.
Mục lục
Thông tin cơ bản
Cà phê là một loài cây thuộc họ thực vật Rubiaceae, một trong những họ lớn nhất trong vương quốc thực vật. Họ Rubiaceae bao gồm gần 500 chi và hơn 6.500 loài.
Các loài trong họ này bao gồm cây thân gỗ, cây bụi và thảo mộc. Chúng sinh trưởng và phát triển rộng rãi ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới trên khắp thế giới và thường được tìm thấy ở tầng thấp của các khu rừng.
Về mặt kinh tế, cây cà phê (chi Coffea) cho đến nay là thành viên quan trọng nhất của họ Thiến thảo, tuy nhiên các thành viên khác của họ này cũng có ý nghĩa kinh tế.
Đặc điểm của cây cà phê
Cây cà phê có nguồn gốc từ vùng Kaffa của Ethiopia ở Châu Phi. Theo truyền thuyết, cây cà phê được phát hiện bởi một người chăn dê trẻ tuổi có tên là Kaldi. Cây cà phê hiện nay được trồng ở hơn 70 quốc gia, chủ yếu ở các vùng xích đạo ở Trung và Nam Mỹ, Châu Phi và Đông Nam Á.
Có khoảng 25 loài chính trong chi Coffea. Thực vật và hạt giống có những biến thể đáng kể, khiến cho việc phân loại chính xác trở nên khó khăn.
Tất cả các loài cà phê đều là cây thường xanh thân gỗ, nhưng cây có kích thước từ cây bụi nhỏ đến cây cao hơn 10 mét. Lá có nhiều màu khác nhau từ hơi vàng đến xanh đậm, với những điểm nhấn màu đồng hoặc tím. Kích thước và hình dạng của lá cũng khác nhau nhưng hầu hết lá cà phê đều có hình bầu dục hoặc elip.
Cây tạo ra hoa màu trắng và quả mọng màu đỏ hoặc còn được ví là “quả anh đào” có chứa hạt. Hạt của quả mọng được chế biến thành thức uống mà chúng ta sử dụng ngày nay. Hầu hết các quả cà phê đều chứa hai hạt. (Khoảng 5% quả chỉ chứa một hạt đã phát triển)
Sau khi quả cà phê được thu hoạch từ cây, chúng được chế biến thành chiết xuất hạt cà phê, sau đó có thể rang để làm đồ uống cà phê.
Một số loài cây cà phê nổi tiếng
Trong số khoảng 25 loài cây cà phê, hai loài Coffea arabica (cà phê Arabica) và Coffea canephora (cà phê vối) chiếm gần như toàn bộ sản lượng thương mại.
Theo Tổ chức Cà phê Quốc tế, hai loài khác, Coffea liberica (cà phê Liberica) và Coffea dewevrei (cà phê Excelsa) cũng được sản xuất thương mại, nhưng với số lượng nhỏ hơn nhiều và hầu như không có sẵn cho hầu hết người tiêu dùng.
Cà phê Arabica (cà phê chè)
Cà phê Arabica (còn gọi là cà phê chè) chiếm hơn 60% sản lượng cà phê thương mại trên toàn thế giới. Đây là loài cà phê chính được trồng ở Nam và Trung Mỹ, Trung và Đông Phi và được trồng rộng rãi ở các khu vực khác cùng với Robusta.
Arabica phát triển tốt nhất trong bóng râm, ở độ cao hơn 1.000–2.000 mét so với mực nước biển. Cây Arabica phát triển mạnh trong môi trường có lượng mưa trung bình hàng năm 1.500–2.000 milimét và nhiệt độ trung bình 15–24° C (59–75° F). Cây có thể chịu được nhiệt độ thấp hơn, nhưng không chịu được sương giá.
Cà phê arabica có đặc điểm khác biệt về mặt di truyền so với các loài cà phê khác: nó có bốn bộ nhiễm sắc thể (những loài khác chỉ có hai bộ). Nó chủ yếu là tự thụ phấn, do đó cây con Arabica thường ít thay đổi so với cây bố mẹ. Quả hình bầu dục, kích thước khoảng 1 cm theo chiều dài, có hạt dẹt.
Hai loại cà phê arabica nổi tiếng nhất là ‘Typica’ và ‘Bourbon’. Từ đó, nhiều giống phụ, giống cây trồng và giống lai đã được phát triển.
Hạt cà phê Arabica thường được coi là sản xuất cà phê chất lượng cao hơn, ngon hơn Robusta. Hầu hết các loại cà phê dành cho người sành ăn đều được làm từ hạt Arabica. Các loại hạt Arabica nổi tiếng bao gồm Colombian Supremo, Ethiopian Sidamo, Jamaican Blue Mountain, Tarrazú, Costa Rica và Guatemalan Antigua.
Coffea canephora (Cà phê Robusta hay cà phê vối)
Mặc dù cái tên ‘Robusta’ thực ra là một trong hai giống chính của loài Coffea canephora chứ không phải là tên của loài, tuy nhiên cái tên này thường được dùng làm tên để chỉ loài cà phê này.
Robusta chiếm gần 40% sản lượng cà phê thương mại. Robusta là loại cà phê chủ yếu được trồng ở Đông Nam Á và Tây Phi. Đất nước sản xuất cà phê Robusta lớn nhất thế giới là Việt Nam, vượt qua cả Brazil. Tại Việt Nam, loài cà phê này thường được gọi là cà phê vối.
Điều kiện phát triển tốt nhất cho Robusta khác với Arabica: Robusta phát triển ở độ cao thấp hơn, từ mực nước biển đến 700 mét. Nó thích nhiệt độ cao hơn: 24–30° C (75–86° F) và lượng mưa nhiều hơn: 2000–3000 milimét.
Hạt Robusta có vị đắng hơn Arabica, đồng thời có hàm lượng caffein cao hơn 40–50%. Tuy nhiên, đúng như tên gọi của nó, Robusta là một loại cây mạnh mẽ: nó có khả năng kháng bệnh Hemileiavastatrix (bệnh gỉ sắt), bệnh berry (bệnh khô cành khô quả) cà phê và các bệnh khác mà Arabica dễ mắc phải. Cây cà phê Robusta cho năng suất hạt cà phê nhiều hơn đáng kể so với cây cà phê Arabica.
Do cà phê Robusta có nhiều vị đậm đà hơn Arabica, nên nó thường được sử dụng trong các loại cà phê espresso truyền thống của Ý, bởi người Ý yêu thích hương vị đậm đà.
Tuy vậy, cà phê Robusta thường được sử dụng phổ biến hơn trong hỗn hợp cà phê như một chất thay thế ít tốn kém hơn cho Arabica.
10 quốc gia sản xuất cà phê hàng đầu thế giới
Sau đây là 10 quốc gia sản xuất cà phê hàng đầu trên thế giới.
- Brazil
- Việt Nam
- Cô-lôm-bi-a
- Indonesia
- Ê-ti-ô-pi-a
- Ấn Độ
- Honduras
- Uganda
- Mexico
- Goa-tê-ma-la
Yêu cầu khí hậu để trồng cây cà phê
Điều kiện khí hậu đóng vai trò chính trong việc trồng cà phê. Cà phê Arabica có thể được trồng ở độ cao từ 900 mét đến 1600 mét. Tuy nhiên, nó cũng có thể được phát triển tốt ở độ cao thấp hơn.
Bất lợi chính của việc trồng hạt cà phê ở độ cao lớn là có thể dẫn đến chín muộn và cây trồng có thể bị hư hại do điều kiện sương giá và gió lớn.
Về yêu cầu lượng mưa, cây cà phê phát triển tốt với lượng mưa hàng năm phân bố đều từ 2200 đến 2300 mm. Loại cây trồng này rất nhạy cảm với điều kiện mưa nhiều và điều này có thể gây thối lá và bệnh nấm. Nhiệt độ lý tưởng từ 10°C – 28°C là cần thiết để cây sinh trưởng và cho năng suất tốt. Trồng cà phê cần bóng râm ở những vùng có thể có nhiệt độ cao.
Yêu cầu về đất trồng cây cà phê
Cây cà phê trồng được trên nhiều loại đất. Tuy nhiên, các loại đất nông (cát pha thịt) có chất hữu cơ tốt, đất nguyên sinh trên sườn núi dốc hoặc bằng phẳng là loại đất lý tưởng để trồng cà phê.
Để sản phẩm có năng suất và chất lượng cao, độ pH của đất thích hợp là nằm trong khoảng từ 5,0 – 6,0.
Nhân giống cây cà phê
Cây cà phê được nhân giống bằng hạt và giâm cành. Việc lựa chọn hạt giống chất lượng rất quan trọng trong việc trồng cà phê.
Sâu bệnh hại trên cây cà phê
Có vô số loại sâu bệnh có thể gây hại đến cây cà phê. Trong số các loại sâu bệnh hại cà phê, bệnh gỉ sắt lá và sâu đục quả là hai bệnh thường gặp nhất.
Loại nấm gây bệnh gỉ sắt tạo ra các vết bệnh màu cam trên lá. Nó cản trở quá trình quang hợp, khiến lá rụng và cuối cùng làm chết cây. Đây cũng là bệnh hại ảnh hưởng đến nhiều vùng trồng cà phê ở Việt Nam.
Vì vậy, để hạn chế thiệt hại về kinh tế khi trồng cà phê, bên cạnh việc chăm sóc, tưới tiêu, bón phân, bà con cần hết sức chú ý đến khâu phòng trừ sâu bệnh cho cây.
Hiện nay, AgriDrone là đơn vị cung cấp giải pháp máy bay phun thuốc trừ sâu cho cây cà phê tốt nhất tại Tây Nguyên nói riêng và trên cả nước nói chung. AgriDrone mang đến cho bà con những giải pháp phòng trừ sâu bệnh hiệu quả, tiết kiệm, an toàn cho người nông dân, với các dòng drone phun thuốc chính hãng, hiện đại nhất gồm: DJI Agras T30, DJI Agras T20P, DJI Agras T40…
Hiện nay, máy bay xịt thuốc của AgriDrone đã có mặt tại nhiều tỉnh thành, giúp bà con có thể dễ dàng tiếp cận được với những phương pháp canh tác tiên tiến, tăng hiệu quả sản xuất, đồng thời tiết kiệm chi phí, giảm công sức lao động và bảo vệ môi trường.
Trên đây là thông tin về cây cà phê. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích về loại cây này.
