Rệp phấn trắng là gì? Dấu hiệu và cách phòng trừ trên cây trồng


Nếu bà con đang đau đầu vì những đám phấn trắng li ti như bông gòn cứ đeo bám lấy cây trồng, làm chúng ngày càng còi cọc, yếu ớt, thì bà con đã tìm đúng nơi rồi đấy. Đó chính là rệp phấn trắng (hay bà con mình vẫn gọi là rệp sáp, rệp bông), một trong những loại sâu hại khó ưa và dai dẳng nhất.

AgriDrone hiểu rất rõ nỗi lo này, vì vậy, trong bài viết hôm nay, chúng tôi sẽ giúp bà con làm sao để nhận diện chính xác, hiểu rõ tác hại và biện pháp phòng trừ loại rệp trắng này, trả lại sức sống cho vườn cây của bà con.

Rệp phấn trắng là gì?

Rệp phấn trắng (tên khoa học: Pseudococcidae) là một loài côn trùng thuộc họ rệp sáp, có khả năng gây hại trên phổ cây trồng rất rộng, từ cây công nghiệp (cà phê, hồ tiêu), cây ăn trái (sầu riêng, ổi, mãng cầu, cây có múi) đến các loại rau màu và cây cảnh.

Rệp phấn trắng là gì?

Đặc điểm hình thái

Việc nhận diện chính xác đối tượng gây hại là bước đầu tiên trong quy trình quản lý dịch hại. Rệp phấn trắng có những đặc điểm hình thái đặc trưng sau:

  • Hình dáng và kích thước: Cơ thể có hình bầu dục, dẹt, kích thước nhỏ, con trưởng thành dài khoảng 3-5mm.
  • Dấu hiệu đặc trưng nhất: Toàn thân được bao phủ bởi một lớp phấn sáp màu trắng. Lớp sáp này có chức năng bảo vệ và có đặc tính chống thấm nước, làm giảm hiệu quả của thuốc bảo vệ thực vật khi tiếp xúc.
  • Phân biệt giới tính:
    • Rệp cái: Không có cánh, di chuyển chậm. Giai đoạn trưởng thành gần như cố định tại một vị trí để chích hút dinh dưỡng và sinh sản.
    • Rệp đực: Kích thước nhỏ hơn, có cánh và có thể bay. Chức năng chính của rệp đực là giao phối, vòng đời ngắn và không trực tiếp gây hại cho cây.

Vòng đời và tập tính sinh sản

Nắm rõ vòng đời của rệp giúp lý giải khả năng lây lan nhanh và bùng phát thành dịch của chúng.

Vòng đời: Trải qua 3 giai đoạn: Trứng -> Rệp non -> Rệp trưởng thành.

  • Trứng: Rệp cái đẻ hàng trăm trứng vào một túi sáp để bảo vệ.
  • Rệp non: Sau khi nở, rệp non di chuyển linh hoạt trên khắp các bộ phận của cây để tìm nơi dinh dưỡng. Đây là giai đoạn có khả năng lây lan cao nhất.
  • Rệp trưởng thành: Sau nhiều lần lột xác, rệp non phát triển thành cá thể trưởng thành và bắt đầu chu kỳ sinh sản mới.

Tốc độ sinh sản: Vòng đời của rệp tương đối ngắn, khoảng 1-2 tháng. Trong điều kiện thời tiết nóng và khô, tốc độ sinh sản tăng lên đáng kể, có nguy cơ bùng phát dịch nhanh chóng.

Nơi ẩn náu: Chúng thường tập trung ở những vị trí non mềm và khuất, như mặt dưới lá, kẽ cành, chùm hoa, cuống quả non, và cả ở bộ rễ của cây.

Dấu hiệu nhận biết cây trồng bị rệp phấn trắng tấn công

Bà con cần kiểm tra vườn thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu sau:

  • Các cụm phấn trắng: Dấu hiệu dễ quan sát nhất là sự xuất hiện của các cụm sáp trắng bám trên thân, lá, cành, quả.
  • Sự xuất hiện của kiến: Đây là một chỉ dấu sinh học quan trọng. Rệp và kiến có quan hệ cộng sinh. Rệp thải ra dịch ngọt (mật) làm thức ăn cho kiến; ngược lại, kiến bảo vệ rệp khỏi các loài thiên địch. Do đó, khi thấy kiến di chuyển nhiều trên cây, cần kiểm tra sự hiện diện của rệp.
  • Bệnh muội đen (bồ hóng): Lớp mật do rệp thải ra là môi trường cho nấm bồ hóng phát triển, hình thành một lớp màng đen trên bề mặt lá và quả. Lớp nấm này cản trở quang hợp và làm giảm giá trị thương phẩm của nông sản.
  • Biểu hiện tổng thể của cây: Lá có thể bị vàng, biến dạng rồi rụng. Chồi non và đọt non kém phát triển. Cây sinh trưởng chậm, còi cọc. Tỷ lệ đậu hoa, quả giảm, quả non dễ rụng.

Dấu hiệu nhận biết cây trồng bị rệp phấn trắng tấn công

Tác hại của rệp phấn trắng đối với cây trồng

Tác động của rệp phấn trắng đến cây trồng là rất đáng kể, bao gồm:

  • Hành vi chích hút nhựa cây liên tục làm cây mất dinh dưỡng, suy kiệt, dẫn đến năng suất sụt giảm nghiêm trọng.
  • Rệp phấn trắng là trung gian truyền bệnh. Trong quá trình di chuyển và chích hút, chúng có thể là vật trung gian truyền một số bệnh virus nguy hiểm cho cây.
  • Khi rệp trắng tấn công cây trồng dễ tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển gây ra bệnh muội đen, ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng của cây và chất lượng nông sản.
  • Việc phòng trừ rệp đòi hỏi chi phí đầu tư cho thuốc bảo vệ thực vật và nhân công, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế. Theo ghi nhận của Cục Bảo vệ Thực vật, thiệt hại do rệp sáp có thể gây ra sụt giảm 30-40% năng suất nếu không được kiểm soát kịp thời.

Biện pháp phòng ngừa rệp phấn trắng chủ động

Phòng ngừa luôn là biện pháp được ưu tiên hàng đầu trong quản lý dịch hại tổng hợp:

  • Vệ sinh vườn và cắt tỉa cành: Thường xuyên dọn dẹp cỏ dại, tàn dư thực vật. Cắt tỉa cành bị sâu bệnh, cành vô hiệu để tạo độ thông thoáng cho tán cây, hạn chế môi trường sống của rệp.
  • Duy trì mật độ trồng hợp lý: Trồng cây với mật độ phù hợp để tránh cạnh tranh dinh dưỡng và hạn chế sự lây lan của sâu bệnh.
  • Bón phân cân đối: Cung cấp dinh dưỡng đầy đủ và hợp lý giúp cây trồng khỏe mạnh, tăng sức đề kháng tự nhiên. Ưu tiên sử dụng phân hữu cơ để cải tạo đất và tăng cường sức khỏe bền vững cho cây.
  • Kiểm tra cây giống: Đảm bảo cây giống sạch bệnh trước khi trồng để loại bỏ nguồn lây nhiễm ban đầu.
  • Bảo vệ thiên địch: Nhiều loài côn trùng có ích như bọ rùa, ong ký sinh là thiên địch tự nhiên của rệp. Hạn chế sử dụng thuốc hóa học có phổ tác động rộng để bảo vệ quần thể thiên địch trong vườn.

Biện pháp phòng ngừa rệp phấn trắng chủ động

Các cách trị rệp phấn trắng tận gốc

Khi rệp đã xuất hiện, cần áp dụng các biện pháp kiểm soát kịp thời.

Biện pháp thủ công

Áp dụng khi mật độ rệp còn thấp và trên diện tích nhỏ:

  • Dùng vòi nước có áp lực phun vào các cụm rệp để rửa trôi.
  • Với cây cảnh, có thể dùng giẻ thấm cồn hoặc nước rửa chén pha loãng để lau sạch.

Biện pháp sinh học an toàn, bền vững

Đây là lựa chọn được khuyến khích vì ít ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe con người.

  • Sử dụng dung dịch tự nhiên:
    • Dung dịch tỏi, ớt, gừng: Xay nhuyễn, ngâm với rượu, sau đó lọc lấy dịch chiết pha loãng để phun.
    • Dung dịch nước rửa chén: Pha loãng 5-10ml nước rửa chén với 2 lít nước để phun. Dung dịch này có tác dụng làm tan lớp sáp bảo vệ của rệp.
  • Sử dụng chế phẩm sinh học:
    • Dầu Neem (Neem Oil): Là một loại thuốc sinh học có hiệu quả cao, tác động đến quá trình ăn và sinh sản của rệp.
    • Nấm ký sinh (Nấm trắng, nấm xanh): Các chế phẩm chứa nấm có lợi sẽ ký sinh và tiêu diệt rệp một cách tự nhiên.

Các cách trị rệp phấn trắng tận gốc

Biện pháp hóa học

Chỉ nên áp dụng biện pháp hóa học khi mật độ rệp cao, có nguy cơ bùng phát thành dịch. Khi sử dụng, cần tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc 4 đúng: 

Khuyến nghị kỹ thuật từ AgriDrone: “Lớp sáp của rệp là rào cản chính làm giảm hiệu quả của thuốc. Do đó, khi pha thuốc, bà con nên bổ sung chất bám dính hoặc dầu khoáng. Việc này giúp dung dịch thuốc trải đều và thẩm thấu tốt hơn. Cần phun kỹ vào mặt dưới lá và các vị trí rệp ẩn nấp.”

  • Một số hoạt chất đặc trị hiệu quả: Dinotefuran, Imidacloprid, Thiamethoxam, Spirotetramat, Buprofezin…
  • Lưu ý quan trọng: Thực hiện luân phiên các loại thuốc có gốc hoạt chất khác nhau để hạn chế tính kháng thuốc và tuân thủ nghiêm ngặt thời gian cách ly sau khi phun.

Giải đáp thắc mắc thường gặp

Tại sao diệt rệp cần kiểm soát cả kiến?

 Vì kiến và rệp có quan hệ cộng sinh. Kiến sẽ bảo vệ rệp. Nếu không kiểm soát kiến, chúng có thể mang rệp từ nơi khác đến, làm cho việc phòng trừ kém hiệu quả.

Phun thuốc hóa học bao lâu thì rệp chết? 

Thông thường sau 1-3 ngày. Tuy nhiên, trứng rệp thường được bảo vệ trong túi sáp và ít bị ảnh hưởng. Do đó, cần phun nhắc lại sau 7-10 ngày để tiêu diệt lứa rệp non mới nở.

Mùa nào rệp phấn trắng phát triển mạnh nhất? 

Rệp phấn trắng phát triển thuận lợi trong điều kiện thời tiết khô và nắng nóng.

Rệp phấn trắng có hại cho người không? 

Rệp phấn trắng không trực tiếp gây hại cho người. Tuy nhiên, các loại thuốc hóa học dùng để phòng trừ chúng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe nếu không tuân thủ các biện pháp an toàn lao động.

Quản lý rệp phấn trắng đòi hỏi sự kết hợp đồng bộ nhiều biện pháp, trong đó thăm vườn thường xuyên, phát hiện sớm và xử lý kịp thời là những yếu tố then chốt. Do rệp thường ẩn náu dưới mặt lá và kẽ cành, việc phun thuốc phải đảm bảo độ che phủ và thẩm thấu cao mới mang lại hiệu quả.

Công nghệ phun sương từ drone nông nghiệp DJI Agras T70P, T50 giúp thuốc bám đều trên mọi bề mặt của cây, tăng cường hiệu quả diệt trừ. Để tìm hiểu thêm, bà con hãy liên hệ AgriDrone để được tư vấn và hưởng chính sách bảo hành chính hãng cùng nhiều ưu đãi hấp dẫn khi lựa chọn drone nông nghiệp.

CÔNG TY CỔ PHẦN THIẾT BỊ BAY AGRIDRONE VIỆT NAM

Tôi là Thiên Vũ hiện là CEO AgriDrone Việt Nam là một kỹ sư trẻ với mong muốn luôn phát triển, ứng dụng công nghệ mới và mang lại nhiều giá trị hơn cho cộng đồng. Tôi đã có hơn 10 năm kinh nghiệm cùng niềm đam mê với DRONEs, UAM, MetaVerse và AI, tôi hy vọng những kiến thức tôi chia sẻ mang lại giá trị hữu ích cho bạn.

NHẬN TƯ VẤN