Bơ là loại cây ăn quả mang lại giá trị kinh tế cao, nhưng không ít nhà vườn gặp khó khăn khi cây phát triển mạnh phần cành lá mà lại ít cho quả. Để giải quyết tình trạng này, nhiều nông dân lâu năm đã lựa chọn một giải pháp: khoanh vỏ cây bơ.
Vậy điều gì khiến phương pháp này trở thành chìa khóa cho những vụ mùa bội thu? Hãy cùng AgriDrone khám phá kỹ thuật này để tăng năng suất và hiệu quả kinh tế cho vườn bơ.
Mục lục
Khoanh vỏ cây bơ là gì?
Khoanh vỏ cây bơ là một kỹ thuật canh tác chủ động, trong đó người trồng dùng dụng cụ sắc bén để tạo một vết cắt có kiểm soát, lấy đi một vòng vỏ ở thân chính hoặc cành cấp 1, cấp 2 của cây.
Về bản chất, đây là một sự can thiệp cơ học trực tiếp vào quá trình vận chuyển dinh dưỡng của cây. Mục đích không phải để làm hại cây, mà là để “điều khiển” dòng dinh dưỡng một cách có chủ đích.
Theo Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (VAAS), kỹ thuật này tác động trực tiếp vào mạch rây (phloem) – hệ thống ống dẫn nằm ngay dưới lớp vỏ cây. Mạch rây có nhiệm vụ vận chuyển nhựa luyện, tức là các chất dinh dưỡng hữu cơ (chủ yếu là đường, carbohydrate) được tổng hợp từ lá thông qua quang hợp, đi xuống nuôi thân và rễ.
Khi chúng ta khoanh vỏ, dòng nhựa luyện này sẽ tạm thời bị chặn lại, không thể đi xuống rễ. Điều này làm cho nồng độ carbohydrate ở các cành phía trên vết khoanh tăng đột biến. Nồng độ carbohydrate cao chính là tín hiệu sinh lý quan trọng nhất, kích thích cây chuyển từ trạng thái sinh trưởng sinh dưỡng (phát triển cành, lá) sang sinh trưởng sinh sản, thúc đẩy quá trình phân hóa mầm hoa diễn ra mạnh mẽ và đồng loạt.
Tại sao cần khoanh vỏ cây bơ?
Áp dụng kỹ thuật khoanh vỏ đúng thời điểm và đúng kỹ thuật mang lại 5 lợi ích vàng đã được kiểm chứng qua thực tế sản xuất, giúp bà con làm chủ mùa vụ.
- Kích thích cây ra hoa đồng loạt, tập trung: Thay vì ra hoa lác đác kéo dài, cây sẽ bung hoa tập trung trong một thời gian ngắn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thụ phấn và chăm sóc.
- Tăng tỷ lệ đậu quả, hạn chế rụng quả non: Nguồn dinh dưỡng dồi dào được tích lũy ở cành giúp hoa khỏe hơn, khả năng thụ phấn cao hơn và nuôi dưỡng quả non tốt hơn trong giai đoạn đầu, giảm thiểu đáng kể hiện tượng rụng sinh lý.
- Xử lý ra hoa trái vụ, nâng cao giá trị kinh tế: Bằng việc chủ động thời điểm khoanh vỏ, nhà vườn có thể điều khiển cho bơ ra hoa sớm hoặc muộn hơn so với mùa vụ chính. Thu hoạch bơ trái vụ thường giúp bà con bán được giá cao hơn gấp 1.5 đến 2 lần, tối ưu hóa lợi nhuận.
- Điều tiết sự sinh trưởng của cây: Đối với những cây bơ quá “sung”, chỉ phát triển cành lá mà lười ra hoa (thường do bón thừa đạm), khoanh vỏ là biện pháp “hãm” sinh trưởng hiệu quả để buộc cây phải chuyển sang giai đoạn ra hoa kết trái.
- Cải thiện phẩm chất quả: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng việc tích lũy đường ở cành không chỉ giúp đậu quả cây bơ mà còn có thể góp phần giúp quả ngọt hơn, chất lượng cơm vàng và dẻo hơn.
Thời điểm để khoanh vỏ cây bơ tốt nhất
Thời điểm tốt nhất để khoanh vỏ cây bơ là trước khi cây bắt đầu vào giai đoạn phân hóa mầm hoa khoảng 1-2 tháng. Việc chọn đúng “thời điểm vàng” quyết định đến 70% sự thành công của kỹ thuật này.
Bà con cần dựa vào 3 yếu tố chính sau để xác định:
Dựa vào giai đoạn sinh trưởng của cây
- Quan sát cơi đọt: Cây bơ đã ra cơi đọt cuối cùng trong năm và cơi đọt này đã bắt đầu “đứng lại”, lá chuyển từ màu xanh nõn chuối sang màu xanh đậm, phiến lá dày và cứng cáp. Đây là dấu hiệu cây đã tích lũy đủ dinh dưỡng và sẵn sàng chuyển sang giai đoạn sinh sản.
- Tránh khoanh vỏ khi: Cây đang ra đọt non, lá còn non và mỏng. Khoanh vỏ lúc này sẽ làm suy kiệt cây nghiêm trọng.
Dựa vào độ tuổi và sức khỏe của cây
- Độ tuổi: Chỉ áp dụng kỹ thuật này cho những cây bơ trưởng thành, khỏe mạnh, từ 3-4 năm tuổi trở lên.
- Sức khỏe: Cây phải có bộ tán lá xanh tốt, không có dấu hiệu sâu bệnh hại. Tuyệt đối không khoanh vỏ những cây đang còi cọc, vàng lá hay bị bệnh.
Lưu ý đặc biệt cho các giống bơ phổ biến
- Bơ 034: Giống này có vỏ khá mỏng và nhạy cảm. Bà con nên khoanh với độ rộng hẹp hơn (khoảng 2-3 mm) và thực hiện cẩn thận hơn.
- Bơ Hass, Bơ Booth: Các giống này có sức sinh trưởng mạnh và vỏ dày hơn, có thể áp dụng vết khoanh rộng hơn một chút (3-5 mm).
Đọc thêm bài viết này: Cây bơ ra hoa vào tháng mấy? Cách xử lý chậm ra hoa
Kỹ thuật khoanh vỏ cây bơ an toàn và hiệu quả
Thực hiện khoanh vỏ đòi hỏi sự tỉ mỉ và chính xác. AgriDrone khuyến cáo bà con hãy tuân thủ nghiêm ngặt các bước sau đây để đảm bảo an toàn cho cây và đạt hiệu quả tối đa.
Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ
Dụng cụ sạch sẽ là yếu tố tiên quyết để tránh nhiễm trùng cho vết cắt.
- Dao khoanh vỏ chuyên dụng: Loại có 2 lưỡi song song sẽ giúp tạo vết khoanh đều và đẹp.
- Dao sắc: Có thể dùng dao rọc giấy hoặc dao ghép cành loại tốt.
- Cồn 70 độ hoặc 90 độ: Dùng để khử trùng toàn bộ lưỡi dao trước khi thực hiện.
- Thuốc trừ nấm bệnh: Dùng các loại thuốc gốc đồng hoặc Mancozeb pha sệt để bôi lên vết khoanh sau khi hoàn thành.
Bước 2: Xác định vị trí và kích thước vết khoanh
- Vị trí khoanh: Có thể khoanh trên thân chính (cách mặt đất khoảng 60-80 cm) hoặc trên các cành chính cấp 1, cấp 2. Đối với cây lớn, nên chọn khoanh trên cành để giảm thiểu rủi ro.
- Kích thước vết khoanh: Độ rộng của vết khoanh phụ thuộc vào đường kính của thân/cành. Đây là yếu tố cực kỳ quan trọng, khoanh quá rộng cây sẽ không liền sẹo và chết.
| Đường kính thân/cành | Độ rộng vết khoanh đề nghị |
| Dưới 10 cm | 2 – 3 mm |
| Từ 10 cm – 20 cm | 3 – 5 mm |
| Trên 20 cm | 5 – 7 mm (Cân nhắc kỹ) |
Bước 3: Tiến hành khoanh vỏ
- Tạo 2 đường cắt song song: Dùng dao đã khử trùng, cắt 2 đường vòng tròn song song quanh thân/cành theo đúng độ rộng đã xác định. Cắt với lực vừa phải, đảm bảo đứt hoàn toàn lớp vỏ và chạm nhẹ vào phần gỗ cứng bên trong.
- Bóc lớp vỏ ở giữa: Dùng đầu mũi dao khéo léo bóc toàn bộ lớp vỏ nằm giữa 2 đường cắt ra ngoài.
- Cạo sạch lớp tượng tầng: Sau khi bóc vỏ, bà con sẽ thấy một lớp màng mỏng, nhớt, màu hơi xanh (gọi là tượng tầng – cambium). Phải dùng sống dao hoặc một vật cứng cạo sạch hoàn toàn lớp nhớt này. Nếu không cạo sạch, cây sẽ liền sẹo rất nhanh và hiệu quả xử lý ra hoa sẽ không cao.
- Bôi thuốc phòng bệnh: Dùng cọ nhỏ quét một lớp thuốc trừ nấm đã pha sệt lên toàn bộ bề mặt vết khoanh để ngăn ngừa vi khuẩn, nấm mốc xâm nhập.
Hãy bắt đầu thực hành trên một vài cành nhỏ trước khi áp dụng đại trà cho cả vườn. Việc này giúp bà con quen tay và tự tin hơn, tránh những sai sót đáng tiếc.
Chăm sóc cây bơ sau khi khoanh vỏ để phục hồi nhanh nhất
Chăm sóc đúng cách sau khoanh vỏ là yếu tố quyết định sự thành công của cả quá trình, giúp cây vừa đủ sức phân hóa mầm hoa, vừa có thể phục hồi vết thương tốt.
Chế độ nước và dinh dưỡng
- Tưới nước: Giữ ẩm đều đặn cho đất, không để đất bị khô hạn nhưng cũng tránh tưới quá sũng gây ngập úng.
- Bón phân: Đây là giai đoạn cây cần Lân (P) và Kali (K) cao.
- Bón gốc: Bổ sung các loại phân NPK có hàm lượng Lân và Kali cao như 15-5-20, 10-30-10…
- Phun qua lá: Phun các loại phân bón lá chứa Lân hữu hiệu (như MKP 0-52-34) để thúc đẩy quá trình tạo mầm hoa nhanh hơn.
Theo dõi sự phục hồi của vết khoanh
- Sau khoảng 20-30 ngày, bà con sẽ thấy hai mép của vết khoanh bắt đầu sùi lên các mô sẹo mới.
- Sau khoảng 45-60 ngày, các mô sẹo này sẽ dần kết nối lại với nhau và che lấp vết khoanh.
- Nếu sau hơn 1 tháng mà không thấy dấu hiệu liền sẹo, đồng thời lá cây có biểu hiện vàng héo, đó là dấu hiệu nguy hiểm. Cần kiểm tra lại vết khoanh, nếu quá rộng hoặc quá sâu, hãy dùng băng keo điện hoặc dây nilon quấn chặt lại để tạo “cầu nối” tạm thời cho cây.
Khoanh vỏ cây bơ là một kỹ thuật tiên tiến, khi được áp dụng đúng cách, nó sẽ trở thành công cụ đắc lực giúp bà con nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế cho vườn bơ của mình. Tuy nhiên, nó cũng đòi hỏi sự cẩn trọng, tỉ mỉ và am hiểu về sinh lý cây trồng.
Sau khi làm xong phần việc đó, cây bơ cần được chăm sóc, bảo vệ khỏi sâu bệnh để công sức của mình không bị lãng phí.
Hãy xem AgriDrone như một người bạn đồng hành, một người trợ thủ khỏe mạnh và đáng tin cậy. Là đơn vị tiên phong đưa máy bay nông nghiệp về Việt Nam như DJI T70P, DJI T50 và DJI T25, chúng tôi thấu hiểu những nỗi vất vả của bà con hơn ai hết.
Chọn AgriDrone, bà con sẽ có một người bạn:
- Việc phun thuốc cho cả hecta vườn, bà con chỉ cần đứng một chỗ điều khiển, không còn phải mang bình nặng đi khắp vườn.
- Phun nhanh hơn gấp chục lần, đều hơn trăm lần so với phun tay, đảm bảo không bỏ sót một mầm bệnh nào.
- Với các trạm hỗ trợ khắp cả nước, chúng tôi luôn sẵn sàng giúp đỡ khi bà con cần.
Hãy để máy bay phun thuốc AgriDrone san sẻ gánh nặng cùng bà con. Gọi ngay cho chúng tôi để tìm một người bạn đồng hành tin cậy cho khu vườn của mình!
