Tại các vùng trồng cà phê trọng điểm, bệnh thán thư thường xuất hiện vào thời điểm độ ẩm cao, gây ra các đốm nâu trên lá, khô cành và rụng trái hàng loạt. Đây là một trong những bệnh nấm nghiêm trọng nhất mà bà con cần chủ động phòng ngừa.
Cùng AgriDrone tìm hiểu cụ thể về bệnh thán thư trên cây cà phê và cách xử lý bền vững.
Mục lục
Bệnh thán thư trên cây cà phê là gì?
Bệnh thán thư trên cây cà phê, còn gọi là anthracnose (tên khoa học: Colletotrichum coffeanum), là một trong những bệnh phổ biến và nguy hiểm nhất đối với cây cà phê ở Việt Nam và nhiều nước trồng cà phê khác. Bệnh còn được biết đến với những tên gọi khác là bệnh khô cành, bệnh khô quả, thối quả…
Lần đầu tiên bệnh được phát hiện ở Việt Nam là vào khoảng năm 1930, nhưng khi đó diện tích trồng cà phê còn ít nên bệnh chưa gây hại nhiều. Sau này, diện tích trồng cà phê ngày càng tăng lên, bệnh cũng ngày càng phát triển và gây thiệt hại ngày một nhiều hơn, đặc biệt là ở các tỉnh Tây Nguyên và các tỉnh trung du phía Bắc.
Nguyên nhân gây ra bệnh thán thư trên cây cà phê
Bệnh thán thư trên cây cà phê do nấm Colletotrichum coffeanum gây ra. Loài nấm này phát triển mạnh trong điều kiện độ ẩm cao (trên 80%) và nhiệt độ từ 20–35°C. Do đó, những khu vực trồng cà phê có lượng mưa lớn hoặc kém thông thoáng rất dễ bị bệnh này tấn công.
Ngoài điều kiện thời tiết, nhiều yếu tố canh tác khác cũng góp phần thúc đẩy sự bùng phát của bệnh, bao gồm:
- Vườn trồng cà phê dày, tán lá rậm rạp khiến không khí khó lưu thông, tạo môi trường lý tưởng cho nấm phát triển.
- Hệ thống thoát nước kém, khiến nước mưa đọng lại trong thời gian dài.
- Cắt tỉa không đúng cách hoặc không thường xuyên, khiến các cành già và yếu không được loại bỏ.
- Vệ sinh vườn không đảm bảo, để tồn lưu cành lá bị bệnh làm nguồn lây nhiễm cho vụ sau.
- Việc chăm sóc cây thiếu cân đối dinh dưỡng, nhất là khi thiếu các nguyên tố trung và vi lượng như Bo, Zn, Mg cũng làm cây yếu và dễ bị nhiễm bệnh hơn.
Đáng lưu ý, bệnh thán thư không chỉ lây lan qua không khí hay nước mà còn có thể phát tán qua các công cụ làm vườn nếu không được khử trùng đúng cách.
Triệu chứng của bệnh thán thư trên cây cà phê
Bệnh thán thư có thể xuất hiện ở các bộ phận của cây, từ thân, lá, cho đến quả, nhưng gây hại nhiều nhất là trên quả. Các triệu chứng của bệnh như sau:
Trên cành
Ban đầu, xuất hiện các vết đốm màu nâu sẫm, hơi lõm xuống tại các đốt cành, đặc biệt là trên các cành non đang hóa gỗ. Các vết bệnh dần lan rộng, bao quanh cành, làm cho phần cành phía trên vết bệnh bị khô héo, chuyển sang màu nâu đen và chết.
Cần phân biệt với bệnh khô cành do nấm Fusarium – bệnh này thường gây hại từ gốc hoặc thân chính, và có thể có những biểu hiện khác về vết bệnh.
Trên lá
Trên lá, bệnh thán thư thường bắt đầu bằng những đốm tròn nhỏ, màu nâu đen, thường xuất hiện từ mép lá hoặc đầu lá. Các đốm bệnh lớn dần, có thể tạo thành các vòng đồng tâm rõ ràng, xung quanh có quầng vàng nhạt.
Khi bệnh nặng, nhiều vết đốm hợp nhất lại thành các mảng lớn, màu nâu sẫm hoặc đen, làm lá bị cháy khô và rụng sớm.
Trên trái
Đây là bộ phận chịu thiệt hại nặng nề nhất, đặc biệt vào giai đoạn quả đang phát triển và chín. Vết bệnh ban đầu là những chấm nhỏ màu đen, hơi lõm, thường xuất hiện ở cuống quả hoặc nơi tiếp xúc giữa các quả trong chùm.
Sau đó, vết bệnh lan rộng nhanh chóng, bao phủ toàn bộ vỏ quả, khiến quả bị thối nhũn, chuyển sang màu đen khô cứng và rụng non hàng loạt. Quả bị bệnh thường có nhân đen, chất lượng hạt cà phê suy giảm nghiêm trọng.
Cần lưu ý phân biệt với các bệnh trên cây cà phê khác như nấm hồng, Fusarium hoặc hiện tượng rụng trái sinh lý để có biện pháp xử lý phù hợp. Nếu phát hiện dấu hiệu của bệnh, bà con cần thực hiện các biện pháp xử lý kịp thời, ngăn ngừa bệnh lây lan gây tổn hại cho cây.
Tác hại của bệnh thán thư cho cây cà phê
Bệnh thán thư ảnh hưởng toàn diện đến sinh trưởng và phát triển của cây cà phê:
- Giảm diện tích lá quang hợp, làm suy giảm năng suất cây
- Gây rụng hoa, rụng trái non, ảnh hưởng đến năng suất thu hoạch
- Làm khô cành, chết cành dẫn đến giảm khả năng đậu trái ở vụ tiếp theo
- Khi bệnh phát triển mạnh, có thể gây chết cục bộ hoặc làm cây kém phát triển nhiều năm sau đó
- Gây tổn thất kinh tế lớn do chi phí thuốc bảo vệ thực vật, nhân công và sản lượng giảm
Cách phòng trừ bệnh thán thư trên cây cà phê
AgriDrone khuyến nghị bà con áp dụng nguyên tắc phòng bệnh là chính, điều trị khi cần thiết. Các biện pháp phòng trừ hiệu quả bao gồm:
Biện pháp canh tác
- Tạo tán và tỉa cành định kỳ: Thực hiện tỉa cành tạo tán ngay từ đầu mùa khô và sau thu hoạch, loại bỏ cành tăm, cành yếu, cành sâu bệnh, giúp vườn cà phê luôn thông thoáng, ánh sáng phân bổ đều.
- Vệ sinh vườn cây: Thường xuyên thu gom và tiêu hủy triệt để các cành, lá, quả bị bệnh đã rụng hoặc còn trên cây. Đây là cách cắt đứt nguồn lây lan chính của mầm bệnh.
- Quản lý mật độ trồng: Trồng cây với mật độ hợp lý, không quá dày để đảm bảo đủ không gian cho cây phát triển và thông thoáng.
- Hệ thống thoát nước tốt: Đặc biệt quan trọng trong mùa mưa. Đảm bảo rãnh thoát nước hoạt động hiệu quả, tránh để vườn bị ngập úng cục bộ, tạo điều kiện ẩm ướt cho nấm phát triển.
Biện pháp dinh dưỡng
- Bón phân cân đối: Cung cấp đầy đủ và cân đối các nguyên tố đa lượng (N-P-K) và trung vi lượng (Mg, Ca, Bo, Zn…). Bón phân đúng thời điểm và liều lượng khuyến cáo giúp cây khỏe mạnh, tăng sức đề kháng tự nhiên.
- Tăng cường chất hữu cơ: Bổ sung phân hữu cơ hoai mục, kết hợp với các chế phẩm sinh học chứa nấm đối kháng Trichoderma vào đất, giúp cải thiện sức khỏe đất, tăng cường vi sinh vật có lợi, ức chế nấm bệnh.
Biện pháp sinh học
- Sử dụng các chế phẩm sinh học chứa nấm đối kháng Trichoderma spp. để bón gốc hoặc phun lên tán lá. Trichoderma có khả năng cạnh tranh dinh dưỡng và ký sinh trực tiếp lên nấm gây bệnh Colletotrichum, giúp giảm mật độ mầm bệnh trong môi trường.
- Một số chế phẩm sinh học khác có khả năng kích hoạt cơ chế miễn dịch của cây cũng có thể được xem xét.
Biện pháp hóa học
- Khi bệnh bùng phát mạnh hoặc trong điều kiện thời tiết thuận lợi cho bệnh, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật là cần thiết để kiểm soát nhanh chóng.
- Ưu tiên các loại thuốc có nguồn gốc sinh học hoặc có phổ tác động hẹp, luân phiên các nhóm thuốc để tránh hình thành tính kháng.
- Một số hoạt chất và sản phẩm hiệu quả:
- Carbendazim: Có trong các sản phẩm như Carbenzim 500FL.
- Propiconazole: Ví dụ như Fungimaster 250 EC.
- Difenoconazole + Propiconazole: Phổ biến trong các sản phẩm trị nấm tổng hợp.
- Mancozeb: Thường được sử dụng để phòng ngừa và kiểm soát các bệnh nấm.
Lưu ý: Tuân thủ nghiêm ngặt liều lượng, thời gian cách ly theo khuyến cáo của nhà sản xuất. Đối với cây cà phê sắp thu hoạch, cần đặc biệt thận trọng khi phun thuốc để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.
Giải pháp máy bay xịt thuốc trị bệnh thán thư cho cây cà phê
Để phun xịt thuốc trừ bệnh thán thư cho cây cà phê nhanh chóng và hiệu quả, bà con nên ứng dụng giải pháp máy bay xịt thuốc trên cây cà phê của AgriDrone. Giải pháp máy bay xịt thuốc cho cây cà phê của AgriDrone có rất nhiều ưu điểm, bao gồm:
- Tiết kiệm thời gian và công sức: Máy bay xịt thuốc tự động của AgriDrone có thể xịt thuốc tự động trên toàn bộ vùng trồng cà phê chỉ trong một thời gian ngắn mà không cần tốn nhiều nhân công, chỉ cần một người điều khiển máy bay. Điều này giúp giảm thiểu thời gian và công sức của người nông dân.
- Hiệu quả cao: Nhờ sử dụng công nghệ phun xịt chính xác, máy bay AgriDrone có thể xịt thuốc một cách hiệu quả cho cây cà phê. Thuốc trừ sâu được phân tán đồng đều với liều lượng cần thiết giúp ngăn chặn và kiểm soát các sâu bệnh gây hại cho cây trồng. Điều này giúp cải thiện năng suất và chất lượng của cây cà phê.
- An toàn cho con người và bảo vệ môi trường: Máy bay xịt thuốc hoạt động nhờ điều khiển từ xa giúp giảm thiểu tiếp xúc với hóa chất độc hại cho người làm nông. Ngoài ra, việc sử dụng máy bay xịt thuốc có thể giảm thiểu lượng thuốc cần sử dụng so với phun thuốc truyền thống, giúp giảm tiêu thụ hóa chất và tiết kiệm nước, giảm ô nhiễm môi trường.
- Chinh phục mọi địa hỉnh: Máy bay phun thuốc có thể điều chỉnh độ cao khi bay để phù hợp với mọi cây trồng và mọi địa hình khác nhau. Máy bay có thể dễ dàng phun thuốc ở mọi địa hình, từ đồng bằng cho tới đồi núi.
Với giải pháp máy bay xịt thuốc của AgriDrone, bà con có thể tiết kiệm được thời gian, công sức, tiết kiệm chi phí sản xuất, an toàn cho sức khỏe, tăng năng suất và chất lượng nông sản khi thu hoạch. Đây là giải pháp kiểm soát sâu bệnh hại tối ưu hiện nay.
Trên đây là thông tin về bệnh thán thư trên cây cà phê. Tóm lại, bệnh thán thư là một trong những loại bệnh quan trọng trên cây cà phê, bà con cần có đầy đủ kiến thức để kiểm soát bệnh này, ngăn ngừa những thiệt hại do bệnh gây ra. Nếu bà con quan tâm đến giải pháp máy bay xịt thuốc trừ sâu, hãy để lại thông tin theo mẫu dưới đây để được chúng tôi tư vấn cụ thể.
