Bệnh rỉ sắt trên cây tiêu và biện pháp trị tận gốc

Cây tiêu từng được ví như “vàng đen” của nông nghiệp Việt Nam, nhưng những năm gần đây, giá trị tiêu hạt sụt giảm mạnh do dịch bệnh lây lan, đặc biệt là bệnh rỉ sắt trên cây tiêu. Theo thống kê, mỗi năm, hàng trăm hecta tiêu bị ảnh hưởng, kéo theo thiệt hại kinh tế hàng tỷ đồng. 

Nếu bà con chưa có biện pháp kiểm soát phù hợp, thì bài viết này của AgriDrone sẽ giúp bà con hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng trị bệnh rỉ sắt hiệu quả

Bệnh rỉ sắt trên cây tiêu là gì?

Bệnh rỉ sắt trên cây tiêu, hay còn được gọi là bệnh đốm lá táo đỏ, là một trong những dịch hại nguy hiểm nhất ảnh hưởng đến vườn tiêu. Bệnh chủ yếu gây hại tại các vùng trồng tiêu trọng điểm như Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và Nam Trung Bộ. 

Loại bệnh này có thể xuất hiện ở hầu hết các giống tiêu, từ các dòng tiêu nhập khẩu đến những giống tiêu địa phương như tiêu Vĩnh Linh, tiêu Sẻ, tiêu Trâu, tiêu Srilanka… Nếu không kiểm soát kịp thời, bệnh có thể lan rộng nhanh chóng, làm suy yếu cây tiêu và giảm năng suất thu hoạch.

Nguyên nhân gây bệnh rỉ sắt trên cây tiêu

Bệnh rỉ sắt trên cây tiêu chủ yếu do nấm Cephaleuros virescens gây ra, một loại nấm phát triển mạnh trong điều kiện độ ẩm cao, nhiệt độ ấm và mưa kéo dài. Khi thời tiết thuận lợi, bào tử nấm có thể nhanh chóng phát tán qua gió, nước mưa hoặc dụng cụ làm vườn bị nhiễm bệnh, khiến bệnh lây lan rộng trong vườn tiêu.

Vườn tiêu rậm rạp, ít thông thoáng cũng là yếu tố quan trọng làm gia tăng nguy cơ nhiễm bệnh. Khoảng cách trồng tiêu quá dày hoặc không được tỉa cành thường xuyên sẽ giữ lại nhiều hơi ẩm, tạo môi trường lý tưởng cho nấm phát triển và tấn công lá, cành và chùm quả.

Ngoài ra, việc chăm sóc không đúng cách, như bón phân mất cân đối (thiếu kali, thừa đạm) hoặc sử dụng giống tiêu không kháng bệnh, cũng khiến cây dễ bị tổn thương và trở thành mục tiêu tấn công của nấm rỉ sắt. 

Triệu chứng nhận biết bệnh rỉ sắt trên cây tiêu

Bệnh rỉ sắt trên cây tiêu thường xuất hiện đầu tiên trên lá già, sau đó lan rộng sang lá non, cành và chùm quả nếu không được kiểm soát kịp thời.

• Trên lá: Xuất hiện các đốm nhỏ màu vàng nhạt từ 3-5mm, sau đó lan rộng dần và chuyển sang màu nâu đỏ rộng 1cm, giống như vết sắt bị gỉ. Mặt dưới lá có thể thấy một lớp bụi phấn màu cam hoặc nâu, chính là bào tử nấm rỉ sắt. Khi bệnh nặng, các đốm bệnh liên kết lại, làm lá khô giòn và rụng sớm.
• Trên cành và chùm quả: Khi bệnh phát triển mạnh, nấm có thể lây lan sang cành và chùm quả, gây khô cành, rụng quả non. Các chùm tiêu bị nhiễm bệnh thường không phát triển bình thường, làm giảm đáng kể chất lượng và năng suất.
• Trên cây: Cây tiêu bị bệnh rỉ sắt sẽ suy yếu nhanh chóng, giảm khả năng quang hợp, dẫn đến năng suất giảm từ 20 – 40% nếu không có biện pháp xử lý kịp thời. 

Hậu quả của bệnh rỉ sắt đối với cây tiêu:

Bệnh rỉ sắt gây ra nhiều tác động tiêu cực đến cây tiêu:

• Bệnh làm xuất hiện các đốm bệnh trên lá, khiến diện tích lá bị thu hẹp, quá trình quang hợp bị ảnh hưởng, cây phát triển chậm và kém sức sống.
• Cây bị bệnh dễ bị rụng lá, kéo theo cành non và chùm quả cũng rụng nhiều  dẫn đến giảm năng suất.
• Hạt tiêu từ cây bệnh thường nhỏ, lép và mất màu sắc tự nhiên, ảnh hưởng đến giá trị thương phẩm.
• Người trồng phải tốn nhiều công sức và tiền bạc để phun thuốc, cắt tỉa cành bị bệnh và bổ sung dinh dưỡng giúp cây phục hồi.

Biện pháp phòng và tri bệnh rỉ sắt trên cây tiêu

Để hạn chế bệnh rỉ sắt, bà con cần áp dụng đồng bộ ba biện pháp chính: canh tác, sinh học và hóa học. Việc kết hợp đúng cách giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, giảm thiểu rủi ro và bảo vệ năng suất vườn tiêu.

Biện pháp canh tác

• Trồng tiêu với mật độ hợp lý để vườn luôn thông thoáng, hạn chế độ ẩm cao – điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển.
• Thường xuyên tỉa cành, loại bỏ lá già và cành bị bệnh để giảm nguồn lây nhiễm.
• Bón phân cho cây tiêu cân đối giữa đạm, lân và kali, tránh bón quá nhiều đạm vì cây sẽ mềm yếu, dễ bị nấm tấn công.
• Che phủ đất bằng rơm, cỏ khô hoặc phân xanh giúp giữ độ ẩm nhưng vẫn cần đảm bảo hệ thống thoát nước tốt vào mùa mưa.

Biện pháp sinh học

• Sử dụng nấm đối kháng Trichoderma để hạn chế sự phát triển của nấm gây bệnh.
• Bón phân hữu cơ hoai mục để cải thiện hệ vi sinh vật trong đất, giúp cây tiêu khỏe mạnh hơn.
• Sử dụng các chế phẩm sinh học chứa vi khuẩn Bacillus subtilis hoặc nấm Beauveria bassiana để phun phòng bệnh.

Biện pháp hóa học

• Khi bệnh xuất hiện, có thể sử dụng thuốc có hoạt chất Mancozeb, Hexaconazole hoặc Metalaxyl theo khuyến cáo.
• Phun thuốc trị nấm cho tiêu vào sáng sớm hoặc chiều mát để thuốc bám tốt và tránh ảnh hưởng đến cây.
• Không lạm dụng thuốc hóa học, luân phiên các hoạt chất để tránh nấm kháng thuốc.

Áp dụng đồng bộ các biện pháp trên sẽ giúp bà con kiểm soát bệnh rỉ sắt hiệu quả, bảo vệ cây tiêu phát triển tốt và duy trì năng suất lâu dài.

Bệnh rỉ sắt, bệnh nấm hồng hại cây tiêu hay bệnh thán thư trên tiêu không phải là vấn đề nhỏ đối với bà con. Một vườn tiêu bị bệnh có thể khiến chi phí thuốc tăng cao, công lao động tốn kém nhưng năng suất vẫn suy giảm. Phòng bệnh từ sớm và xử lý kịp thời là cách tốt nhất để tối ưu hóa lợi nhuận và duy trì vườn tiêu bền vững.

Nhiều chủ trang trại đã lựa chọn máy bay phun thuốc  cho tiêu để kiểm soát bệnh rỉ sắt một cách hiệu quả, tiết kiệm 30-40% chi phí thuốc và giảm 95% tiếp xúc hóa chất độc hại. Nếu bà con muốn áp dụng giải pháp hiện đại để nâng cao hiệu suất chăm sóc cây tiêu, gọi ngay cho AgriDrone để nhận tư vấn chi tiết!