Bệnh Tristeza là một ví dụ điển hình về căn bệnh cần được nhận diện sớm và quản lý chặt chẽ, bởi hiện tại vẫn chưa có biện pháp chữa trị hiệu quả cho cây đã nhiễm bệnh nặng. Với bao tâm huyết và công sức đổ vào từng gốc cây, nỗi lo lớn nhất của bà con chính là vườn cây cam gặp phải những vấn đề không mong muốn.
Do đó qua bài viết này, AgriDrone Việt Nam xin chia sẻ những kiến thức về bệnh Tristeza trên cây cam quýt, giúp bà con chủ động bảo vệ vườn cây của mình.
Mục lục
Tác nhân gây bệnh Tristeza trên cây cam quýt
Nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh Tristeza trên cây cam quýt là do tác nhân gây bệnh là Virus Citrus Tristeza, hay còn gọi tắt là CTV. Virus này thuộc nhóm Closterovirus và có cấu trúc dạng sợi. Loại mầm bệnh này xâm nhập vào hệ thống mạch dẫn (mạch libe) của cây – nơi chịu trách nhiệm vận chuyển các chất dinh dưỡng hữu cơ từ lá đi nuôi các bộ phận khác.
Khi virus tấn công và làm tổn thương hệ thống mạch dẫn này, khả năng vận chuyển dinh dưỡng của cây bị suy giảm nghiêm trọng. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sức sống, sự sinh trưởng và khả năng cho năng suất của cây.
Điều kiện phát triển của bệnh Tristeza
Bệnh Tristeza là bệnh do virus gây ra, do đó việc lây lan chủ yếu phụ thuộc vào “cầu nối” truyền bệnh. Có hai con đường lây lan chính khiến bệnh khó kiểm soát:
Lây truyền qua vật liệu nhân giống bị nhiễm bệnh
Virus CTV tồn tại sẵn trong cây bệnh và dễ dàng được truyền sang cây mới thông qua việc sử dụng mắt ghép hoặc cành ghép từ cây đã nhiễm bệnh để nhân giống hoặc cải tạo giống. Khi cây con phát triển từ vật liệu nhiễm bệnh này, virus sẽ bắt đầu gây hại.
Lây truyền qua côn trùng trung gian
Một số loài rầy mềm, nhất là rầy mềm nâu (Toxoptera citricida), đóng vai trò là vật trung gian truyền virus CTV. Chúng chích hút nhựa cây bị bệnh, virus xâm nhập vào cơ thể chúng, và khi chúng di chuyển sang chích hút cây khỏe, virus sẽ được truyền đi. Rầy mềm thường tấn công mạnh vào các chồi và lá non, tạo điều kiện thuận lợi cho virus xâm nhập vào cây mới.
Lây truyền qua dụng cụ canh tác
Mặc dù ít xảy ra hơn, nhưng việc sử dụng các dụng cụ cắt tỉa chưa được khử trùng sau khi xử lý cây bệnh cũng có thể mang virus lây nhiễm sang cây khỏe khác trong quá trình thao tác.
Điều kiện thời tiết thuận lợi cho sự phát triển và hoạt động của rầy mềm sẽ gián tiếp thúc đẩy sự lây lan của bệnh Tristeza trong vườn.
Dấu hiệu nhận biết bệnh Tristeza trên cây cam quýt
Việc phát hiện sớm bệnh Tristeza là để quản lý hiệu quả. Bà con cần thường xuyên thăm vườn và quan sát kỹ cây trồng. Các dấu hiệu nhận biết dễ thấy bao gồm:
- Trên cây cam: Nhìn chung, cây bị bệnh thường biểu hiện sự suy yếu, kém sắc, không còn vẻ tươi tắn và sinh trưởng chậm lại đáng kể so với cây khỏe mạnh cùng lứa. Cây thường có xu hướng bị lùn và còi cọc.
- Trên lá: Quan sát những chiếc lá non chuyển sang giai đoạn trưởng thành. Thay vì màu xanh khỏe mạnh, lá có xu hướng nhỏ lại, biến dạng, có màu vàng nhạt từ phần rìa vào, và có thể dày hơn bình thường. Khi đưa lá lên nhìn ngược sáng, gân lá có thể biểu hiện hiện tượng trong mờ hoặc sưng phồng bất thường.
- Trên thân và cành: Ở các trường hợp bệnh nặng, kiểm tra phần thân cây, thường ở khu vực mắt ghép trở xuống, bằng cách cạy nhẹ lớp vỏ. Phần gỗ bên trong có thể biểu hiện tình trạng lõm sâu, không còn cấu trúc đồng đều mà trở nên sần sùi, vặn vẹo, bị rỗ thân.
- Trên quả: Nếu cây bị bệnh vẫn có quả, quả thường có kích thước nhỏ hơn bình thường. Một số trường hợp có thể thấy triệu chứng quả bị vàng từ phần cuối quả lan dần lên trước khi chín và dễ bị rụng sớm.
Theo thời gian, nếu cây nhiễm bệnh nặng và không có biện pháp can thiệp, tình trạng suy yếu sẽ ngày càng trầm trọng. Cây sẽ khô cành, rụng lá hàng loạt, kiệt sức và cuối cùng sẽ chết hoàn toàn.
Biện pháp phòng trừ Bệnh Tristeza hiệu quả
Đối với bệnh Tristeza, phương châm phòng bệnh hơn chữa bệnh là hoàn toàn chính xác. Vì chưa có thuốc đặc trị hiệu quả cho cây đã nhiễm bệnh, các biện pháp tập trung vào phòng ngừa và ngăn chặn lây lan là quan trọng nhất.
Các giải pháp quản lý mà AgriDrone khuyên bà con nên áp dụng:
- Ưu tiên sử dụng các cây giống cam tốt và sạch bệnh, bà con chỉ nên chọn mua cây giống từ các cơ sở sản xuất uy tín, có chứng nhận kiểm dịch thực vật và đảm bảo cây không mang mầm bệnh virus.
- Nghiên cứu và thực tế đã chỉ ra rằng việc sử dụng các loại gốc ghép có khả năng kháng hoặc chống chịu tốt với virus CTV có thể giúp giảm đáng kể mức độ gây hại của bệnh cho cây ghép bên trên.
- Vì rầy mềm là cầu nối mang virus, việc quản lý mật độ rầy mềm trong vườn là cực kỳ cần thiết để làm chậm tốc độ lây lan bệnh.
- Thường xuyên thăm vườn để phát hiện sớm sự xuất hiện của rầy mềm, đặc biệt trên các chồi non đang phát triển.
- Áp dụng các biện pháp kiểm soát rầy mềm kịp thời khi mật độ rầy đạt ngưỡng gây hại, có thể sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo khuyến cáo, tuân thủ nguyên tắc 4 đúng về liều lượng, thời điểm, cách thức và loại thuốc phù hợp để đảm bảo hiệu quả và an toàn.
- Thực hiện các biện pháp vệ sinh vườn và tiêu hủy cây bệnh:
- Khử trùng dụng cụ cắt tỉa bằng cồn y tế 70% hoặc dung dịch sát khuẩn phù hợp trước và sau khi cắt tỉa cây, đặc biệt khi chuyển từ cây này sang cây khác hoặc giữa các khu vực khác nhau trong vườn.
- Khi phát hiện cây đã có biểu hiện bệnh Tristeza rõ ràng, đặc biệt là có triệu chứng rỗ thân, cần kiên quyết đào bỏ và tiêu hủy cây đó ngay lập tức tránh gây nguy hiểm cho các cây khỏe xung quanh. Nên tiêu hủy bằng cách đốt hoặc chôn sâu cây bệnh để loại bỏ hoàn toàn nguồn virus.
- Trồng cây với mật độ hợp lý, cắt tỉa tạo tán cho cây cam thông thoáng, cung cấp đủ dinh dưỡng giúp cây sinh trưởng khỏe mạnh, tăng cường sức đề kháng tự nhiên và ít bị sâu bệnh tấn công hơn.
Bệnh Tristeza trên cây cam quýt là một thách thức đòi hỏi sự chủ động và kiên trì từ bà con nông dân. Mặc dù bệnh nguy hiểm và khó chữa trị, nhưng bằng việc áp dụng đồng bộ các biện pháp phòng ngừa ở trên bà con hoàn toàn có khả năng giảm thiểu tối đa thiệt hại do bệnh gây ra, bảo vệ vườn cây và đảm bảo một mùa vụ bội thu.
Với kinh nghiệm thực tế và sự am hiểu về cây trồng có múi, AgriDrone hiểu rằng kiểm soát vật trung gian như rầy mềm là bước đầu tiên để phòng tránh bệnh Tristeza. Đó là lý do chúng tôi mang giải pháp máy bay phun thuốc cho cây cam đến gần hơn với bà con, giải pháp giúp phun thuốc diệt rầy hiệu quả vượt trội, tiết kiệm chi phí, đảm bảo an toàn lao động và quan trọng nhất là ngăn chặn kịp thời sự lây lan của mầm bệnh.
Hãy liên hệ để AgriDrone để cùng bà con triển khai kế hoạch bảo vệ vườn cam quýt ngay hôm nay.
